مثالی از انتشار اوراق بهادار

این نمونه از اوراق بهادار به نوعی اوراق قرضه می باشد که برای پروژه ای خاص آن را منتشر می کنند. سود اجرای پروژه در این نمونه از اوراق ها وجود دارد و بسیاری از افراد آن را خریداری می کنند. این نمونه از اوراق به طور معمول بی اسم هستند ولی باید بدانید سود آنها تضمین شده می باشد.

تجزیه و تحلیل اوراق مشارکت و اوراق بهادار

بخش چهارم اوراق قرضه و اوراق مشارکت مواد ۵۱ تا ۷۱ لایحه در رابطه با اوراق قرضه می باشد اوراق قرضه معرف مبلغی وام و بهره معین بوده و تنها توسط شرکت سهامی عام منتشر می شود مثلاً شخصی مبلغ ۱۰ میلیون را به مدت یک سال به شرکت واگذار می کرد و ماهانه مبلغ سود دریافت می نمود پس از یک سال نیز اصل مبلغ یعنی ۱۰ میلیون تومان را دریافت می کرد اوراق قرضه دیگر منتشر نمی‌شود زیرا شورای نگهبان به دلیل ربوی بودن و دریافت بهره معین و مغایرت با اصل ۴۴ قانون اساسی آنرا غیر شریف اعلام کرده است که امروزه به جای اوراق قرضه و اوراق مشارکت منتشر می‌شود قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت مصوب ۱۳۷۶ و آیین نامه اجرایی مصوب سال ۱۳۷۷ مقررات اوراق مشارکت را مشخص کرده است در صورتی که مجوز انتشار اوراق مشارکت صادر می‌شود که شرکت طرح عمرانی داشته یا در شرکت های پذیرفته شده در بورس طرحی برای نوسازی و توسعه داشته باشد.

دسترسی آسان به مطلب

ماهیت اوراق مشارکت

گرچه به عقیده برخی مقررات اوراق مشارکت با عقد مضاربه سازگار می باشد اما اوراق مشارکت ماهیت آن عقد شرکت می باشد تضمین اصل مبلغ و سود در ماده ۵ قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت پیش‌بینی شده است بر خلاف مقتضای ذات عقد شرکت نمی باشد و تعهد حسن انجام مشارکت است.

ویژگی های اوراق مشارکت

به موجب ماده ۲ قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت و اوراق بهادار به نام یا بی نام است که به موجب این قانون به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین منتشر می‌شود و به سرمایه گذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح‌های موضوع ماده یک را دارند واگذار می گردد دارندگان این اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت در سود حاصل از اجرای طرح مربوط شریک خواهند بود

سود اوراق مشارکت به صورت علی الحساب تعیین می شود و سود قطعی تنها پس از پایان دوران مشارکت قابل مطالبه خواهد بود سود اوراق مشارکت ممکن است از سود سهام شرکت بیشتر یا کمتر باشد.

نکته ویژگی‌های اوراق مشارکت

اوراق بهادار می تواند با نام یا بی نام باشد با قیمت اسمی معین منتشر می شود به منظور ایجاد سرمایه گذاری به صورت مشارکتی در طرح‌های زیربنایی تولیدی و ساختمانی است

شرکت های مجاز به انتشار اوراق مشارکت

به موجب ماده ۱ قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت اوراق مشارکت توسط شرکت‌های دولتی دولت شهرداری ها و موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و موسسه‌های آموزش منفعه و همچنین شرکت سهامی عام و خاص و تعاونی و تولید و منتشر می‌شود اما اوراق قرضه طبق ماده ۵۱ لایحه فقط توسط شرکت سهامی عام قابل انتشار بوده است.

شرایط مشارکت منتشر کننده اوراق مشارکت

به موجب ماده ۱۵ تا ۱۷ آیین نامه اجرایی ماده ۱۷ قانون تنظیم بخشی از مقررات تسهیل نوسازی صنایع کشور شرایط زیر باید در اوراق مشارکت رعایت شود.

حداقل ۲ سال از تاریخ پذیرش شرکت در بورس گذشته باشد و در دو سال مالی پیش از انتشار اوراق مشارکت سودآور بود و امکان سود آوری در آینده وجود داشته باشد بعلاوه اینکه زیان انباشته نشده باشد

صورت های مالی دو دوره پیش از تقاضا انتشار باید به تصویب مجمع عمومی رسیده و سوابق گزارش دهی و شفافیت نیز به تایید سازمان بورس رسیده باشد.

انواع اوراق مشارکت

اوراق مشارکت به دو دسته عادی و مرکب تقسیم می‌شود دارنده اوراق مشارکت عادی حقیقی جز دریافت اصل و سود و سایر حقوق مالی ندارند اوراق مشارکت مرکب به دو دسته اوراق مشارکت قابل تبدیل و قابل تعویض با سهام تقسیم می‌شود انتشار اوراق مشارکت قابل تبدیل و تعویض با سهام فقط توسط شرکت سهامی عام امکان پذیر است.

اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام

به موجب مواد ۳۰ و ۳۱ آیین نامه اجرای قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت در اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام شخص می‌تواند به جای دریافت اصل مبلغ و سود اوراق مشارکت خود را با سهام شرکت تبدیل نماید با انتشار این نورا شرکت باید افزایش سرمایه دهد اما لازم نیست که در زمان تصمیم به انتشار اوراق مشارکت اقدام به افزایش سرمایه نماید و می تواند مهلتی که دارندگان این‌گونه سهام قصد تبدیل اوراق با سهام شرکت را دارند افزایش سرمایه دهد پس از صدور سهام جدید در نتیجه افزایش سرمایه سهامداران شرکت حقی نسبت به آن ندارند زیرا حق دریافت سهام جدید شرکت برای دارندگان اوراق مشارکت قابل تبدیل با سهام است. انتشار اوراق مشارکت قابل تبدیل با سهام به تصویب مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام می رسد زیرا انتشار این نوع را با افزایش سرمایه همراه است و هر نوع تغییر سرمایه منحصراً در صلاحیت مجمع عمومی فوق‌العاده می‌باشد.

اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام

مثلاً شرکت آب ساز شمال اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام شرکت منتشر می نماید و پس از سررسید به جای آنکه سهام شرکت خود را به دارنده بدهد سهام شرکت خود در شرکت راهسازی قزوین را به دارنده اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام می دهد و به موجب ماده ۲۹ آیین نامه اجرای قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت این صورت ناشر یعنی همان شرکت آب ساز شما موظف است حداقل به میزان اوراق مشارکت قابل تعویض موجودی سهام شرکت‌های مذکور را تا سررسید نهایی اوراق مشارکت نگهداری نماید و به همین دلیل نیازی به افزایش سرمایه وجود ندارد در مثال ما شرکت آب ساز شمال که صادر‌ کننده اوراق مشارکت است سهام خود در شرکت راهسازی قزوین را تعویض می نماید پس نیازی به افزایش سرمایه وجود ندارد. تصمیم انتشار اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام به عقیده دکتر اسکینی باید به تصویب مجمع عمومی عادی برسد زیرا منتج به افزایش سرمایه نمی‌شود.

هم اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام و اوراق قرضه قابل تعویض با سهام با افزایش سرمایه همراه می باشد طبق ماده ۶۱ لایحه مجمع عمومی فوق‌العاده مقارن با اجازه انتشار اوراق قرضه قابل تعویض با سهام باید افزایش سرمایه شرکت و اقلام برابر مبلغ اوراق قرضه تصویب کند و همچنین طبق ماده ۶۹ لایحه مجمع عمومی فوق‌العاده در زمان تصمیم راجع به انتشار اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام باید اجازه افزایش سرمایه را به هیئت مدیره بدهد.

مرجع صدور مجوز برای انتشار اوراق مشارکت

امروزه با توجه به ماده ۲۳ قانون بازار اوراق بهادار و صدور مجوز اوراق مشارکت دیگر با بانک مرکزی نمی باشد و در صلاحیت سازمان بورس است اما مراجع مندرج در ماده ۲۷ این قانون از کسب مجوز از سازمان بورس معاف هستند

آشنایی با انواع اوراق بهادار

شما باید بدانید که اوراق بهادار یکی از ابزارهای مالی به شمار می رود و قابلیت نقل و انتقال آن از جمله ویژگی های مهم آن است. نوع ارزش مالی این اوراق با انواع آن مشخص می شود که شما باید به خوبی با انواع مثالی از انتشار اوراق بهادار آن آشنایی داشته باشید. شرکت و یا نهادی که این نمونه از اوراق ها را صادر می کند به عنوان توزیع کننده شناخته می شود.

اوراق بهادار چیست؟

شما باید بدانید که اوراق بهادار یکی از ابزارهای مالی به شمار می رود و قابلیت نقل و انتقال آن از جمله ویژگی های مهم آن است. نوع ارزش مالی این اوراق با انواع آن مشخص می شود که شما باید به خوبی با انواع آن آشنایی داشته باشید. شرکت و یا نهادی که این نمونه از اوراق ها را صادر می کند به عنوان توزیع کننده شناخته می شود که انواع این اوراق را به مشتریان خود ارائه می دهد. در واقع شما باید بدانید این نمونه از اوراق ها به نوعی رابطه طلبکاری را از یک شرکت و یا نهاد نشان می دهد که به صورت کلی آن را یک ارزش مالی به شمار می آورند.
در دنیای امروزه تنها اسکناس های نیستند که دارای ارزش می باشند، بلکه باید بدانید بدانید یک سری کاغذ دیگر هم هستند که ارزش زیادی دارند و اوراق بهادار یکی از انواع آنها می باشد. این اوراق یکی از مهمترین و اصلی ترین ویژگی هایی که دارند این است که مالکیت و موقعیت یک فرد را در هر یک از مکان هایی که در آن اوراق دارد نشان می دهد. در بازار سرمایه این اوراق را به 3 دسته تقسیم می کنند که هر یک از آنها ویژگی های متنوعی دارند. در ادامه برخی از آنها که اهمیت بسیار زیادی دارد و شما باید با آنها آشنایی داشته باشید را در ادامه بیان می کنیم.

معرفی انواع اوراق بهادار :

شما باید بدانید که هر یک از انواع اوراق بهادار در بازار سرمایه دارای ویژگی های مختلفی می باشد و هر یک از آنها مشخصات خاصی دارند. 3 مورد از آنها که در هر یک از انواع بازار سرمایه وجود دارد و باید با آنها آشنایی داشته باشید عبارت می باشد از :

اوراق بدهی :

اوراق قرضه و یا اوراق بدهی آن دسته از اوراق هایی می باشد که شرکت صادر کننده آن متعهد می شود در برابر مبلغی که از خریدار دریافت نموده، مبلغ مشخص شده ای را که دوره های متنوعی دارد به فردی که دارنده اوراق است ارائه دهد. در نهایت بعد از اینه این دوره به اتمام می رسد و زمان آن تمام می شود شرکت صادر کننده موظف است که اصل مبلغی دریافتی را که از خریدار دریافت نموده به او برگرداند. آن شرکتی که این مونه از اوراق ها را صادر کرده است در برابر فردی که مالک اوراق است وظایفی دارد. وظیفه اصلی آن شرکت برای مدیریت مالی سرمایه خود این است که سود و بهای اوراق خریداری شده را به مالک بدهد. اما مالک باید بداند که هیچ سهمی در آن شرکت صادر کننده ندارد و همین مورد یکی از مهمترین مواردی است که باید با آن آشنایی داشته باشد. این نمونه از اوراق ها انواع متفاوتی دارد و هر یک از انواع آن هم دارای ویژگی های متنوعی می باشد.

به دلیل ویژگی های خاصی که این نمونه از اوراق بهادار دارند به آنها اوراق بدهی نیز می گویند. این نمونه از اوراق ها بیشتر به وسیله شرکت هایی که برای تامین سرمایه به پول نیاز دارند صادر می شود. آنها برای انجام دادن فعالیت های خود به سرمایه نیاز دارند و به همین دلیل این اوراق را منتشر می کنند. آنها به جای اینکه از بانک ها پول بگیرند از مردن پول قرض می کنند و سپس سود آن را به مردم ارائه می دهند. این اقدام شرکت ها موجب می شود که هم کار خودشان سریعتر انجام شود و کمبود بودجه نداشته باشند و هم اینکه خریدار اوراق سودی نصیبش می گردد. سرمایه گذاری کردن در این نمونه از اوراق ها ریسک کمی دارد و بازده سرمایه گذاری آن قوی است. به همین دلیل افراد زیادی که به دنبال سرمایه گذاری بی خطر هستند آن را خریداری می کنند. انواع این اوراق عبارت است از :

– اوراق قرضه :

انتشار دادن این اوراق بر اساس قوانین و شرایط خاصی می باشد که هر یک از کشورها آن را اعلام می کنند. این نمونه از اوراق به دست هر یک از افرادی که پول دارند می رسد و آنها می توانند اوراق را خریداری کرده و در سود آن مشارکت نمایند.

– اوراق مشارکت :

این نمونه از اوراق بهادار به نوعی اوراق قرضه می باشد که برای پروژه ای خاص آن را منتشر می کنند. سود اجرای پروژه در این نمونه از اوراق ها وجود دارد و بسیاری از افراد آن را خریداری می کنند. این نمونه از اوراق به طور معمول بی اسم هستند ولی باید بدانید سود آنها تضمین شده می باشد.

– اوراق خزانه :

این نمونه از اوراق برای تامین خزانه و سرمایه دولت منتشر می شود. اعتبار دولت با انتشار دادن آنها افزایش پیدا می کند. شما باید بدانید سررسید این نمونه از اوراق تنها یک سال و یا کمتر می باشد که هزینه فروش آنها بسیار ارزان تر از دیگر نمونه ها است و به همین دلیل مشتریان بیشتری دارد. با هر عنوانی آن را توزیع می کنند تا افراد خریداری نمایند.

اوراق حقوق صاحبان سهام :

در بن انواع اوراق بهادار که در بازار موجود است شما باید بدانید که سهام یکی از متداول ترین و بهترین ورقه های بهادار به شمار می رود. شما باید بدانید در بازار بورس بیشتری حجم معامله هایی که صورت می گیرد بر اساس این اوراق می باشد و همین مورد از جمله ویژگی های این نمونه از اوراق می باشد. ریسک این نمونه از اوراق نسبت به اوراق بدهی بیشتر است و به همین دلیل کمتر افرادی آن را خریداری می کنند. اما باید بدانید که بازدهی آن بسیار بیشتر از نمونه های مثالی از انتشار اوراق بهادار دیگر است و به همنی دلیل افراد ترجیح می دهند که این نوع از اوراق را خریداری کنند تا سود بیشتری به دست آورند. هر سهم نشان گر میزان مالکیت فردی می باشد که آن را خریداری کرده است.
به طور کلی باید بدانید این نمونه از اوراق بهادار بیشتر روی هم تکیه دارد. به عنوان مثال اگر یک شرکت تنها یک سهم داشته باشد تنها یک نفر مال کلی آن شرکت می باشد. اما اگر اگر یک شرکت سهم خود را بیشتر کند مالکان بیشتری هم خواهد داشت. شرکت های سهامی بسیار زیادی در دنیا وجود دارند که سهم خود را به فروش می رسانند و شما می توانید آنها را خریداری کنید. سودی که در این نمونه ز اوراق وجود دارد نسبت به دیگر نمونه ها بیشتر است و به همین دلیل مشتریان آن هم زیاد می باشد. شرکت های سهامی دو نمونه سهام دارند که یکی از آنها عام و دیگی خاص است. یکی از مهمترین ویژگی هایی که این نمونه از اوراق دارند در این است که شما به عنوان خریدار در سود و زیان آن شرکت که سهام خود را به فروش رسانده است شریک می باشید.

ابزارهای مشتقه :

از دیگر انواع اوراق بهادار که شما باید به آنها آشنایی داشته باشید ابزارهای مشتقه می باشد. این نمونه از اوراق بیشتر در بازاری کاربرد دارد که معامله های آن بازار بر اساس دارایی پایه و یا یک کالای فیزیکی باشد. این نمونه از دارایی ها می تواند به شکل نرخ های بهره، سهام، کالا، صنعت ساخت و ساز و …. باشد. شما باید بدانید که این نوع از اوراق انواع متنوعی دارد و هر یک از انواع آن هم دارای ویژگی های مختلفی است. به طور کلی این نمونه از اوراق ها به 4 دسته تقسیم می شوند که هر یک از آنها هم دارای بخش های متنوعی هستند.

-قراردادهای سلف :

منظور اصلی از قرارداد سلف در این است که دو طرف تعهد می نمایند یک کالا را در زمان مشخص شده و با قیمتی که تعیین می کنند مبادله نمایند. این نمونه از اوراق بهادار که در ابزارهای مشتقه جای می گیرد باید بر اساس توافق طرفین می باشد، در غیر این صورت مورد قبول واقع نمی شود. بر اساس این قرارداد تمامی مبلغی که دو طرف بیان کرده اند باید قبلا پرداخت شود و کالا هم باید در زمانی که مشخص شده است تحویل داده شود. در این نمونه از معامله ها به طور معمول پول رد و بدل می شود و یا اینکه اسنادی را به هم می دهند که حکم پول را دارد.

– قراردادهای آتی :

در این نمونه از قراردادهای اوراق بهادار دو طرف تعهد می نمایند کالا را در زمان مشخص شده و با قیمت تعیین گشته به یکدیگر تحویل دهند. قیمت تعیین شده باید بر اساس بازاری باشد که شما در آن فعالیت دارید. باید بدانید که مبلغ این نمونه از معامله ها در زمان سررسید معامله به درستی تعیین می شود و قراردادها هم در بازارهای رسمی باید مورد بررسی قرار بگیرند. در غیر این صورت ارزشی ندارند.

– قراردادهای معاوضه :

در این نمونه از قرارداد، طرفین نسبت به یکدیگر تعهد دارند که برای مدت مشخص شده دو دارایی را با قیمت و کیفیت مشخص تعویض کنند و به یکدیگر ارائه دهند. آنها بعد از اینکه آن زمان مشخص شده به اتمام برسد باید عین آن کالاهایی که به یکدیگر تحویل داده اند را به یکدیگر برگردانند. یکی از مهمترین نکاتی که در مورد این نمونه از قراردادها وجود دارد و شما باید از آن اطلاع داشته باشید این است که به صورت غیر رسمی هستند.

– قراردادهای اختیار معامله :

در این نمونه از اوراق بهادار که در دسته بندی اوراق مشتقه قرار می گیرد، به خریدار اختیار داده می شود که یک کالا را در مدت مشخص شده خرید و فروش نماید. قیمتی که آن کالا دارد را در این نمونه از اوراق برای فردی که خریدار است تعیین می کنند تا با آگاهی و دانش کامل آن را خریداری نمایند.
تمامی این اوراق بهادار که در ابزارهای مشتقه تقسیم بندی می شود هم در بورس و هم در بازار بیرون از بورس مورد استفاده قرار می گیرند. آن دسته از اوراق مشتقه ای که بیشتر در خارج از بورس هستند و مورد استفاده قرار می گیرند گسترده تر می باشند. آنها شامل قانون گذاری هایی که بورس دارد نمی شوند و به همین دلیل ریسک بیشتری را هم برای خریداری دارند که شما باید به خوبی آنها را در نظر داشته باشید. البته که باید بدانید این نمونه از اوراق ها رشد زیادی برای اقتصاد ندارند و به همین دلیل نسبت به دو نمونه قبلی که بیان کردیم چندان خرید و فروش نمی شوند.
چکیده مطلب :
در این مقاله شما به خوبی با انواع اوراق بهادار آشنایی لازم را به دست آوردید. در واقع شما باید بدانید دسته بندی های زیادی برای هر یک از این اوراق وجود دارد که به صورت خلاصه آنها را بیان کردیم. شما می توانید هر یک از این اوراق را در بازار بانکی و یا بازار بورس خریداری کنید و از خرید آنها سود خوبی هم به دست آورید. هر یک از آن اوراق که بیان کردیم ویژگی های مشخص شده ای دارند و سود آنها در بازارهای مشخص شده ای زیاد است که باید به خوبی آنها را شناسایی کنید.

معرفی فینتو

شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشه که به خاطر یکسری از مشکلات نتونید به محل کار برید یا برای مثال خارج از ساعت کاری باید گزارشی رو آماده کنید تا برای مدیرتون که داخل جلسه است ارسال کنید.

و یا اینکه به دلیل نوسانات برق برای سیستم داخل شرکتتون مشکل پیش اومده و تقریبا همه اطلاعاتتون از بین رفته.

همه این اتفاقات و صدها مسائل دیگه باعث شدن تا کم کم نرم افزار های سنتی و یا به اصطلاح local جای خودشون رو به سیستم های ابری بدن که از لحاظ امنیت و دسترسی به مراتب قوی تر هستند.

ما در فینتو با بهره گیری از آخرین دانش روز فناوری اطلاعات تونستیم یک نرم افزار حقوق و دستمزد ابری بسیار قوی طراحی و عرضه کنیم تا شما دوستان بتونید به راحتی از هرکجا و با هر دستگاهی کارهاتون رو انجام بدید.

حسابداری

١- اوراق بهادار بدون‌خطر (risk-less securities): چون پرداخت اصل و فرع این اوراق توسط دولت تعهد و ضمانت شده است، آن‌ها را بدون خطر محسوب کرده، و سرمایه‌گذار با اطمینان کامل می‌تواند سرمایه‌گذاری کند. اوراق بهادار بدون خطر به سه دسته تقسیم می‌شوند:
الف) اوراق خزانه (treusury bills): اکثر این اوراق شکل تنزیلی دارند و با کسر (discount) به فروش می‌رسند، یعنی سرمایه‌گذار این اوراق را زیر ارزش اسمی آن‌ها خریداری می‌کند، و در زمان سررسید که حداکثر یک سال است، مبلغی برابر ارزش اسمی آن‌ها دریافت می‌کند. مثلاً، اوراق خزانه‌ای که ارزش اسمی آن ٠٠٠ر١ دلار و مدت آن یک سال باشد، چنان‌چه هم‌اکنون به قیمت ٩٠٠ دلار به‌فروش برسد، نرخ بازده‌ای برابر:

ب) اوراق قرضه دولتی (government bonds): این اوراق سررسیدهای طولانی داشته، و برخلاف اوراق خزانه نرخ بهره سالانه دارد. ارزش اسمی آن‌ها معمولاً ١٠٠٠ دلار است. به‌طور مثال، اگر ارزش اسمی اوراق قرضه دولتی ١٠٠٠ دلار و بهره آن‌ها ١١% بوده. و سررسید آن‌ها در سال ٢٠١٠ باشد، اوراق مزبور علاوه‌بر این‌که سالانه ١١٠ دلار بهره می‌گیرند، در سال ٢٠١٠ نیز مبلغ ١٠٠٠ دلار دریافت می‌کنند. در ایران، اوراق مشارکت دولتی که توسط دولت یا بانک مرکزی انتشار می‌یابد، نزدیک‌ترین ابزار مالی به این اوراق است.
ج) اوراق قرضه شهردار‌ها (municipality bonds): شهرداری‌ها برای تأمین مالی طرح‌های عمرانی به انتشار اوراق قرضه اقدام می‌کنند و متعهد به پرداخت اصل و بهره این اوراق بهادار‌اند. دولت‌ها به‌منظور کمک به شهرداری‌ها در جذب سرمایه‌ها معمولاً بهره اوراق قرضه شهرداری‌ها را از مالیات معاف می‌کنند. یعنی، خریدار این‌گونه اوراق بابت بهره آن مالیات نمی‌پردازد، و به همین دلیل شهرداری‌ها زیر نرخ بازار، بهره می‌پردازند. برای مقایسه نرخ بهره بازار با نرخ بهره اوراق قرضه شهرداری‌ها، می‌توان مطابق روش زیر اقدام کرد:

(نرخ بازار) (نرخ مالیات) - نرخ بازار = نرخ بهره پس‌ازکسر مالیات برای سرمایه‌گذاری

اگر نرخ بهره بازار ١١% و نرخ بهره اوراق قرضه شهرداری‌ها که معمولاً از نرخ بهره بازار پایین‌تر است. ٨% باشد، در کدام‌یک از این دو باید سرمایه‌گذاری کرد. نرخ مالیات ٤٠% فرض شده است.

٦/٦% یا ٦٦/٠ = (١١%) ٤٠% - ١١% = نرخ بهره پس‌از کسر

مالیات برای سرمایه‌گذاری

بنابراین، در مودر فوق بهتر است روی اوراق قرضه شهرداری‌ها سرمایه‌گذاری کرد.

چون به‌دلایل مختلف شهرداری‌ها ممکن است در پرداخت اصل و بهره اوراق قرضه خود ناتوان بمانند، در نیجه سرمایه‌گذاری در این‌گونه اوراق در مقایسه با اوراق قرضه دولتی با کمی خطر همراه می‌باشد. سررسید این‌گونه اوراق طولانی بوده و معمولاً متناسب با عمر طرح‌های عمرانی‌ای است که برای تأمین آن‌ها اوراق قرضه منتشر می‌شود. در ایران، اوراق مشارکت توسط شهرداری‌ها انتشار ایفته که شباهت با این ابزا دارد. در سال ١٣٧٣، اولین اوراق برای طرح خیابان نواب تهران انتشار یافت.

٢- اوراق بهادار با خطر (risk securities): این‌گونه اوراق بهادار معمولاً توسط اشخاص حقوقی و حقیقی انتشار می‌یابد. بازده سرمایه‌گذاری روی بیشتر این اوراق قابل پیش‌بینی نیست. اوراق بهادار با خطر به دو گروه عمده تقسیم می‌شود:

الف) اوراق بهادار با درآمد ثابت (fixed-income securities): این اوراق بهادار، سهام ممتاز و اوراق قرضه شرکت‌ها را شامل می‌شود. فرق اوراق قرضه دولتی و شرکتی در مسأله تضمین آن است. اوراق قرضه شرکت‌ها متضمن قبول خطر بیشتری است، چرا که امکان دارد شرکت در فاصله انتشار این اوراق تا موعد پرداخت آن‌ها دچار مشکلات مالی شود.در کشورهای پیشرفته، پاره‌ای شرکت‌های خدمات مالی وجود دارند که خطر اوراق قرضه شرکت‌های مختلف را درجه‌بندی می‌کنند. از جمله می‌توان از شرکت‌های استانداردوپورز (Standard & Poor's) و مودی (Moody's) نام برد که از علامت‌های زیر برای درجه‌بندی خطر شرکت‌ها استفاده می‌کنند:

هر قدر از نماد AAA به طرف D حرکت می‌کنیم، خطر بیشتر، کیفیت اوراق قرضه پایین‌تر، و امکان عدم بازپرداخت جدی‌تر می‌شود.

افراد و شرکت‌ها با پرداخت وجه اشتراک، آبونه این شرکت‌ها می‌شوند تا ازاطلاعات آن‌ها برای صمیم‌های مالی خود سود جویند. این‌گونه شرکت‌ها دارای سابقه‌ای طولانی و خوب بوده، و مردم به نظرهای آن‌ها اهمیت می‌دهند

ب) اوراق بهادار با درآمد متغیر (Variable-income securities): به اوراق گفته می‌شود که سرایه‌گذار از مبلغ درآمد آن‌ها اطلاع دقیقی ندارد. از مهم‌ترین این اوراق سهام عادی منتشرشده توسط شرکت‌های سهامی است. در مورد سهام عادی و اوراق قرضه قابل تبدیل (convertibles) به سهام عادی در صفحه‌های بعدی این جزوه سخن خواهد رفت.

• اوراق قرضه با بهره شناور (variable rate bonds): بهره‌ای که بدین اوراق تعلق می‌گیرد از پیش تعیین نشده و تابعی از یک شاخص اقتصادی مانند تورم می‌باشد. مثلاً، در قرارداد مربوط به این اوراق نوشته می‌شود که بهره این قرضه برابر است با نرخ تورم اعلام‌شده توسط بانک مرکزی به‌علاوه ٥%. درآمد پولی این‌گونه اوراق قرضه متغیر است، ولی درآمد واقعی‌شان (تعدیل‌شده به شاخص قیمت‌ها) ثابت است (نرخ بازده واقعی در مثال فوق ٥% خواهد بود).
• حق خرید سهم (warrants): اوراق بهاداری است که شرکت منتشر می‌کند و به دارنده آن اختیار می‌دهد ظرف مدت معین، مقدار معینی از سهام شرکت را به قیمت از پیش تعیین‌شده ابتیاع کند. به دارنده اختیار خرید سهم سود و بهره تعلق نمی‌گیرد. با این همه، سرمایه‌گذاران حاضرندبابت آن‌ها پول بپردازند؛ این به‌خاطر چشم‌انداز رشد شرکت و افزایش قیمت سهام است که مالاً باعث سوددهی این اوراق می‌شود.

معمولاً برای حفظ منافع دارنده این حق شروطی را می‌گذارند، مثلاً، اگر شرکتی به تجزیه سهم (stock split) دست بزند. و یا سهام جایزه منتشر کند، به نسبت درصد تجزیه سهم و سهام جایزه، تعداد حق خرید سهم نیز افزایش می‌یابد و قیمت از پیش تعیین‌شده نیز کاهش می‌یابد. برای مثال، اگر شرکتی ارزش رسمی سام خود را به نصف تقلیل دهد (تجزیه سهم)، یعنی به‌عبارتی تعداد سهام خود را ١٠٠% افزایش دهد، می‌باید تعداد حق خرید سهام شرکت را دو برابر کند، و در عوض قیمت از پیش تعیین‌شده آن را هم به نصف تقلیل دهد.

• اختیار خرید سهم (Call option): این اختیار معمولاً توسط نهادهای مالی منتشر می‌شود، و اشخاص با خرید آن، اختیار خرید سهام موردنظر را به‌دست می‌آورند. در این روش سرمایه‌گذاری، سه گروه شرکت می‌کنند:

1. واگذارنده اختیار (seller of the option یا option writer): که در مقابل دریافت مبلغی اختیار خرید سهم را به دیگری واگذار می‌کند.
2. به‌دست آورنده اختیار (buyer of the option): که مبلغی به فروشنده اختیار خرید سهم در مقابل دریافت این حق می‌پردازد.
3. کارگزاران اوراق بهادار: این گروه خریداران و فروشندگان اختیار خرید سهام را یافته و معامله‌های بین آن‌ها را جوش می‌دهند. این گروه در مقابل دریافت کمیسیون خدمات خود را انجام می‌دهند.

در قراردادهای اختیار خرید سهم چند مورد مشخص می‌شود:

١) نام شخصی که اختیار خرید سهم را منتشر می‌کند.

٢) تعداد سهمی که اختیار خرید آن واگذار می‌شود.

٣) مهلت استفاده از اختیار خرید که معمولاً حداقل ٣ ماه و حداکثر ٩ ماه است.

٤) مشخص‌کردن قیمتی که با داشتن برگه اختیار خرید، می‌توان سهم مورد نظر را خرید.

اگر قیمت در آینده بالا برود، به‌دست آورنده اختیار خرید سهم سود می‌برد و فروشنده ضرر می‌کند. ولی اگر قیمت پایین بیاید، به‌دست آورنده حق اختیار سهم، به‌دلیل عدم استفاه از این اختیار برابر قیمتی که به واگذارکننده اختیار خرید سهم پرداخته (حق شرط یا قیمت اختیار option price) زیان می‌کند. واگذارنده اختیار به میزان بهای دریافتی بابت حق اختیار خرید سهم درآمد دارد.

فرض کنید قراردادی بدین‌شکل منعقد می‌شود:

آقای الف اختیار خرید ١٠٠ سهم از کارخانه پارس الکتریک را به آقای ب واگذار می‌کند. مهلت تعیین‌شده استفاده از اختیار خرید این سهام ٩ ماه و قیمت تعیین‌شده خرید هر سهم شرکت پارس الکتریک ٠٠٠ر١٠ ریال می‌باشد. ضمناً حق شرط خرید ١٠٠ سهم مزبور به ازای هر سهم ٠٠٠ر١ ریال تعیین می‌شود. در حال حاضر، قیمت بازار سهام مزبور ٠٠٠ر١٠ ریال برای هر سهم می‌باشد.

سؤال: با توجه به شرایط بالا، آیا بهتر است آقای ب به خرید اختیار خرید سهم اقدام کرده، و یا مستقیماً اصل سهم شرکت پارس الکتریک را ابتیاع کند؟ فرض کنید بودجه آقای ب ٠٠٠ر١٠٠ ریال باشد و قیمت نیز در طی دوره ٩ ماهه مورد نظر به ٠٠٠ر١٥ ریال ترقی کند.

حالت اول: دریافت اختیار خرید سهام

تعداد اختیار خریدی که می‌تواند از الف بخرد ١٠٠ = ٠٠٠ر١ ÷ ٠٠٠ر١٠٠

ارزش اختیار خرید بعداز فزایش قیمت ٠٠٠ر٥ = ٠٠٠ر١٠ - ٠٠٠ر١٥

درآمد آقای ب پس‌از افزایش قیمت ٠٠٠ر٥٠٠ = ٠٠٠ر٥ × ١٠٠

سود خالص ریال ٠٠٠ر٤٠٠ = ٠٠٠ر١٠٠ - ٠٠٠ر٥٠٠

حالت دوم: خریداری اصل سهم

تعداد سهامی که ب می‌تواند بخرد ١٠ = ٠٠٠ر١٠ - ٠٠٠ر١٠٠

بهای سهام پس‌از افزایش قیمت سهم ٠٠٠ر١٥٠ = ٠٠٠ر١٥ × ١٠

سود خالص ٠٠٠ر٥٠ = ٠٠٠ر١٠٠ - ٠٠٠ر١٥٠

این مثال ارزش اختیار خرید سهم را از دیدگاه خریدار نشان می‌دهد. اختیار خرید باعث می‌شود که درصد بازدهی سرمایه‌گذاری افزایش پیدا کند. به‌عبارت دیگر، با خرید اختیار خرید سهم، اهرمی به‌دست می‌آوریم که در صورت افزایش قیمت، ثروت سرمایه‌گذار به یک‌باره افزایش می‌یابد. این تنها یک روی سکه است؛ روی دیگر سکه مسأله خطر است، چرا که قیمت سهام در آینده نامعلوم و متغیر است، همیشه امکان می‌رود که سهام طبق پیش‌بینی افزایش قیمت نداشته باشد.

مثلاً فرض کنی در مثال بالا قیمت سهم مزبور طی ٩ ماه آتی ثابت بماند.

حالت اول: دریافت اختیار خرید سهم

قیمت تعیین‌شده از قبل - قیمت سهم در پایان ٩ ماه = ارزش اتیار خرید

ارزش اختیار خرید در پایان ٩ ماه ٠ = ٠٠٠ر١٠ - ٠٠٠ر١٠ = (٠٠٠ر١٠٠) = ٠ - ٠٠٠ر١٠٠ = زیان حاصل

حالت دوم: خرید اصل سهم و بهای خرید سهم ریال ٠٠٠ر١٠٠ = ٠٠٠ر١٠ × ١٠

سود خالص ٠ = ٠٠٠ر١٠٠ - ٠٠٠ر١٠٠

با مثال‌های بالا روشن می‌شود که سرمایه‌گذاری روی «اختیار خرید سهم» از طرفی بازدهی بالاتری نسبت به خرید سهم داشته، و از جانب دیگر خطر بیشتری نیز دارد.

هم‌اکنون در بورس‌های معتبر جهان، اختیار خرید سهام به‌عنوان اوراق بهادار قابل خرید و فروش معامله می‌شود. گاهی خود بورس برای بعضی از سهام شرکت‌های بخصوص که حجم زیادی از معامله‌ها را تشکیل می‌دهد، امکان معامله option را فراهم می‌آورد. چگونگی ارزشیابی این «اختیار خرید سهام» در مثال زیر توضیح داده می‌شود.

فرض کنید بورس نیویورک برروی سهم شرکت آی.بی.ام. (IBM) امکان معامله سه نوع اختیار خرید سهم را که سررسیدهای آن‌ها به فاصله سه ماه از هم قرار دارد و سه قیمت متفاوت نیز دارد، به‌وجود آورد. جدول «اختیار خرید سهم» برای سهام شرکت آی.بی.ام. در زیر آمده است:

با مشاهده جدول بالا نتایج زیرا را می‌توان گرفت:

١) حق شرط با محدوده زمان اختیار خرید رابطه مستقیم دارد. یعنی، هرچه فاصله زمانی بیشتر باشد، چون امکان استفاده از فرصت‌های بیشتر افزایش قیمت، بالا می‌رود، حق شرط هم گران‌تر می‌شود.

٢) هرچه سهم تعیین‌شده در ورقه اختیار بالاتر باشد، حق شرط ارزان‌تر خواهد بود (وجود رابطه معکوس).

سؤال اصلی این است که کدام‌یک از اختیارهای بالا بازده بالاتری دارد؟ برای پاسخ فرض کنید قیمت روز سهام شرکت آی.بی.ام. به ٧٥ دلار باری هر سهم برسد. با تشکیل جدول بازدهی اختیارهای مختلف سهام آی.بی.ام. خواهیم دید که نسبت بازدهی (سود خالص/حق شرط) برای قیمت‌های بالاتر از پیش تعیین‌شده سهام و زمان‌های زودتر بیشتر است.

(ژانویه)

(ژانویه)

(ژانویه)

این نتیجه منطقی به‌نظر می‌آید، چرا که بازده بیشتر، خطر بیشتری نیز به همراه دارد. سؤال دیگر آن است چنان‌چه قیمت تعیین‌شده سهام در اختیارها بالاتر از قیمت روز سهام در بازار باشد، آیا سرمایه‌گذار وجوه خود را به سرمایه‌گذار روی این ورقه‌های اختیار اختصاص می‌دهد؟

جواب مثبت است و به انتظارات و پیش‌بینی‌های سرمایه‌گذار در مورد چگونگی افزایش قیمت سهام موردنظر در آینده برمی‌گردد. به‌عبارت دیگر، سرمایه‌گذاری روی این‌گونه اختیار خریدها به شخص سرمایه‌گذار و درجه خطرپذیری او مربوط است.

٢) اختیار فروش سهام (put options): نوع دیگری از اختیارها می‌باشد که به خریدار حق می‌دهد سهام خود را به قیمت از پیش تعیین‌شده‌ای، ظرف مدت معین، به‌فروش رساند. خریدار این حق چنان‌چه قیمت بازار تنزل کند، سود خواهد برد. اختیار فروش سهام طبعاً در مواقعی خریداری می‌شود که سرمایه‌گذار پیش‌بینی کند قیمت سهام تنزل خواهد کرد. سرمایه‌گذاران محافظه کار باخرید این حق خطر کاهش قیمت سهامت خود را کاهش می‌دهند. به‌طور کلی، عملکرد اختیار فروش سهام از بین بردن حداقل کردن خطر اوراق بهادار می‌باشد. وجود این برگه‌های اختیار امکان دستیابی به طیف وسیعی از توازی یا بده ـ بستان trade-off خطر ـ بازده را برای سرمایه‌گذار فراهم می‌آورد.

در مواقعی که ارزش سهم در معرض نوسان‌های شدید است، سرمایه‌گذار می‌تواند با سمایه‌گذاریبرروی هر دو نوع اختیار خرید و فروش سهام، امکان زیان عمده را از بین ببرد. البته، باید توجه کرد که این اوراق فقط در مواقعی که با نوسان‌های شدید قیمت روبرو هستیم، باید به‌کار گرفته شود. قراردادهایی که تلفیقی از اختیار خرید و فروش را فراهم می‌آورند، در کشورهای صنعتی غربی مورد استفاده‌اند که Straddle نامیده می‌شوند.

قراردادهای آتی (future contract): در این نوع قرارداد خریدار و فروشنده توافق می‌کنند مقدار معینی از کالای مشخصی را ا کیفیت استاندارد، قیمت معلوم و در زمان مورد نظر و در مکان مشخص معامله کنند. از این قرارددها معمولاً برای فروش کالاهایی مانند فلزات، نفت، گندم و غیره استفاده می‌شود.

یکی از گروه‌هایی که بدین‌قراردادها توس می‌جویند، زارعین‌اند که برای اطمینان‌خاطر از قیم مشخص در آینده و امکان‌پذیر شدن پرداخت هزینه‌های انجام‌شده، این عمل را انجام می‌دهند. به‌طور کلی، این قراردادها به‌ندرت منجربه تحویل کالا و انجام واقعی معامله می‌شود، بلکه طرفین با روش و خرید چنین اوراق بهاداری، سود و زیان نوسان‌های قیمت خودشان را پرداخته یا می‌گیرند. در نتیجه، این قراردادها هم وسیله‌ای برای کاهش خطر است، هرچند که امکان سفته‌بازی را نیز فراهم می‌آورد.

به‌طور کلی در مورد بازار کالاهای اساسی (commodity)، دو نوع بازار داریم: یکی بازار تحویلی آتی (future market) و یگری بازار تحویل آنی (spot market). در آن دو بازار، بین قیمت‌ها رابطه‌ای منطقی وجود دارد. چگونگی این رابطه به هزینه نگهداریکالا تا زمان تحویل از طرفی، و هزینه راکد ماندن پول (هزینه بهره) از طرف دیگر مربوط است. هرچه هزینه نگهداری کالا بالاتر و هزینه بهره پول بیشتر باشد، تفاوت قیمت آتی و آنی بیشتر خواهد شد. البته، در مورد کالاهای فصلی این امکان وجود دارد که قیمت آتی پایین‌تر از قیمت آنی باشد.

خواننده توجه دارد که در این نوشته به بازار آتی ارز و طلا و نیز بازار اختیار خرید و فروش ارز و طلا نپرداختیم. این غفلت نباید بر این تصور دامن زند که بازارهای یادشده کوچک‌اند. معامله‌های آتی ارز و طلا و نیز معامله‌های اختیار خرید و فروش ارز و طلا حجم بالایی از معامله‌ها در بازارهای مالی جهان را تشکیل می‌دهد.

مثالی از انتشار اوراق بهادار

اوراق مشارکت قابل تبدیل و تعویض با سهام

اوراق مشارکت ، اوراق بهادار بانام یا بی نامی است که به موجب این قانون به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین منتشر می شود و به سرمایه گذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح های موضوع ماده " 1 قانون تحوه انتشار اوراق مشارکت " را دارند واگذار می گردد. دارندگان این اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت مثالی از انتشار اوراق بهادار زمان مشارکت ، در سود حاصل از اجرای طرح مربوط شریک خواهند بود ".
سود اوراق مشارکت به صورت علی الحساب تعیین می شود و سود قطعی تنها پس از پایان دوران مشارکت قابل مطالبه خواهد بود. سود اوراق مشارکت ممکن است از سود سهام شرکت بیشتر یا کم تر یا برابر باشد.
ویژگی اوراق مشارکت :
- اوراق بهادار
- می تواند بانام یا بی نام باشد.
- با قیمت اسمی معین منتشر می شود.
- به منظور ایجاد سرمایه گذاری به صورت مشارکتی در طرح های زیر بنایی، تولیدی و ساختمانی است.

• اوراق مشارکت قابل تبدیل با سهام

به موجب مواد 30 و 31 آیین نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت ، در اوراق مشارکت قابل تبدیل با سهام ، شخص می تواند به جای دریافت اصل مبلغ و سود ، اوراق مشارکت خود را با سهام شرکت تبدیل نماید.
با انتشار این نوع اوراق، شرکت باید افزایش سرمایه دهد اما لازم نیست که در زمان تصمیم انتشار اوراق مشارکت ، اقدام به افزایش سرمایه نماید و می تواند در مهلتی که دارندگان این گونه سهام قصد تبدیل اوراق، با سهام شرکت را دارند افزایش سرمایه دهد. پس از صدور سهام جدید در نتیجه افزایش سرمایه ، سهامداران شرکت حقی نسبت به آن ندارند، زیرا حق دریافت سهام جدید شرکت ، برای دارندگان اوراق مشارکت قابل تبدیل با سهام است.
انتشار اوراق مشارکت قابل تبدیل با سهام به تصویب مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام می رسد، زیرا انتشار این نوع اوراق با افزایش سرمایه همراه است و هر نوع تغییر سرمایه منحصراَ در صلاحیت مجمع عمومی فوق العاده می باشد.

• اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام

مثلاَ شرکت آب ساز شمال، اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام شرکت منتشر می نماید و پس از سررسید، به جای آن که سهام شرکت خود را به دارنده بدهد، سهام شرکت خود در شرکت راه ساز قزوین را به دارنده اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام می دهد. به موجب ماده 29 آیین نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت ، در این صورت ناشر یعنی همان شرکت آب ساز شمال موظف است حداقل به میزان اوراق مشارکت قابل تعویض، موجودی سهام شرکت های مذکور را تا سررسید نهایی اوراق مشارکت نگهداری نماید و به همین دلیل نیازی به افزایش سرمایه وجود ندارد. در مثال ما شرکت آب ساز شمال که صادر کننده اوراق مشارکت است ، سهام خود در شرکت راه ساز قزوین را تعویض می نماید، پس نیازی به افزایش سرمایه وجود ندارد.
تصمیم انتشار اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام ، باید به تصویب مجمع عمومی عادی برسد، زیرا منتج به افزایش سرمایه نمی شود.
هم اوراق قرضه قابل تبدیل با سهام و هم اوراق قرضه قابل تعویض با سهام ، با افزایش سرمایه همراه می باشد. طبق ماده 61 لایحه ، مجمع عمومی فوق العاده مقارن با اجازه انتشار اوراق قرضه قابل تعویض با سهام ، باید افزایش سرمایه شرکت را اقلاَ برابر مبلغ اوراق قرضه تصویب کند و هم چنین طبق ماده 69 لایحه ، مجمع عمومی فوق العاده در زمان تصمیم راجع به انتشار اوراق مشارکت قابل تبدیل با سهام ، باید اجازه افزایش سرمایه را به هیات مدیره بدهد.

• مرجع صدور مجوز برای انتشار اوراق مشارکت

امروزه با توجه به ماده 26 قانون بازار اوراق بهادار، صدور مجوز اوراق مشارکت دیگر با بانک مرکزی نمی باشد و در صلاحیت سازمان بورس است. اما مراجع مندرج در ماده 27 این قانون از کسب مجوز از سازمان بورس معاف هستند :
1. اوراق مشارکت دولت ، بانک مرکزی و شهرداری ها .
2. اوراق مشارکت منتشره توسط بانک ها و موسسات مالی و اعتباری تحت نظارت بانک مرکزی.

مثالی از انتشار اوراق بهادار

تقسیم بندی اوراق قرضه بر اساس سررسید

از نظر سررسید، اوراق بهاردار به دو دسته تقسیم می‌شوند:

1- متداول‌ترین نوع اوراق قرضه با سررسید مشخص که تنها یک تاریخ سررسید دارد.

2- اوراق قرضه سریالی که تاریخ‌های سررسید متفاوت دارد. برای مثال تاریخ سررسید یک ورقه قرضه با سررسید مشخص 10 ساله که در سال 1386 منتشر شده است، سال 1396 می‌باشد. در صورتی که ورقه قرضه به شکل سریالی باشد، ممکن است 20 تاریخ سررسید سالانه از 1996 تا 2015 داشته باشد. در هر یک از این سررسیدها، نسبتی از مبلغ ورقه قرضه پرداخت می‌شود. سررسید عامل تمایز میان ورقه قرضه و سند به شمار می رود. در حالی که سند قرضه با سررسید 2 تا 10 ساله منتشر می‌گردد، اما سررسید ورقه قرضه بیش از 10 سال می باشد.

ویژگی های اوراق قرضه

• صاحبان اوراق قرضه، طلبکار شرکت به شمار می‌روند که حق اخذ اصل مبلغ اسمی و بهره آن را دارد و حقوق وی در سند قرارداد تعیین می‌شود. صاحب اوراق قرضه هیچ نوع مالکیتی در شرکت ندارد و چیزی از بابت سود سهمی که به سهامداران پرداخت می‌شود، دریافت نخواهد کرد.
• اوراق قرضه دارای سررسید مشخص می‌باشند. در برخی از آن‌ها در یک مقطع معین زمانی سررسید و در برخی دیگر، به تدریج سررسید می‌گردند و دارای ارزش اسمی مشخص می‌باشند.
• در صورتی که ناشر اوراق قرضه دچار ورشکستگی گردد، صاحبان اوراق قرضه برای اخذ اصل و فرع سرمایه خود بر صاحبان سهام حق‌تقدم خواهد داشت. چنان چه شرکتی اقدام به انتشار چند نوع اوراق قرضه نماید، ترتیب اولویت آن‌ها در قراردادهای مربوط، ذکر می‌گردد.
• برخی از شرکت‌ها برای ایجاد جذابیت و انگیزه بیشتر در سرمایه‌گذاران اوراق قرضه با وثیقه منتشر می‌نمایند. برای مثال ممکن است شرکت، زمین یا ساختمان خود را وثیقه اوراق قرضه قرار دهد. هر چند شرکت‌های مشهور و معتبر معمولاً اوراق قرضه بدون وثیقه منتشر می‌کنند.
• صاحبان اوراق قرضه برای تصمیم‌گیری شرکت حق رای ندارند، هر چند ممکن است در برخی موارد از تصمیم‌گیری‌های شرکت از قبیل انتشار و فروش اوراق قرضه‌های دیگر یا در موارد ادغام شرکت در شرکت‌های دیگر، از حق رای برخودار باشند. در صورتی که شرکت، شرایط مندرج در قرارداد اوراق قرضه را رعایت نکند، آن‌ها می‌توانند بر بسیاری از فعالیت‌های شرکت قدرت خود را اعمال نمایند.
• در صورتی که اوراق قرضه در قالب عرضه خصوصی به خریدار فروخته شود، تنها ناشر و خریدار، طرف‌های قرارداد می باشند. چنان چه اوراق قرضه به چند نفر فروخته شود، غیر از طرف‌های قرارداد شخص دیگری نیز به نمایندگی از طرف صاحبان اوراق قرضه، به عنوان امین بر اجرای تعهدات شرکت نظارت خواهد کرد.

تقسیم بندی اوراق قرضه بر اساس نوع سهم

اوراق قرضه عادی

ارواق قرضه عادی یک نوع دارائی مالی می‌باشد که بیانگر مالکیت دارنده آن در شرکت است. از ویژگی‌های این نوع اوراق، داشتن حق مالکیت، مسئولیت محدود سهامداران، حق رای و کنترل شرکت و حق تقدم در خرید سهام جدید می‌باشد.

اوراق قرضه ممتاز

اوراق قرضه ممتاز نوعی اوراق بهادار می‌باشد که صاحب آن نسبت به درآمدها و دارایی‌های شرکت، حق یا ادعای محدود و معینی خواهد داشت. و به دو دلیل ممتاز نامیده می‌شود:

1. سود این اوراق قبل از اوراق عادی پرداخت می‌گردد.
2. به هنگام منحل شدن شرکت یا فروش دارایی‌ها، بعد از تسویه بدهی‌های شرکت، ابتدا صاحبان اوراق قرضه ممتاز حقوق خود را اخذ می‌نمایند و سپس مابقی دارایی‌ها به صاحبان سهام عادی پرداخت می‌گردد.

به این نوع اوراق قرضه، اوراق بهادار ترکیبی نیز گفته می شود زیرا ویژگی‌های سهام عادی و اوراق قرضه را با بطور همزمان دارد. هم چنین از نظر نداشتن سررسید، به اوراق قرضه عادی شباهت دارد؛ اما با توجه به دریافت سود ثابت همانند اوراق قرضه، در گروه اوراق بهادار با درآمد ثابت قرار می‌گیرند. ویژگی‌های اوراق قرضه بدین صورت است:

• برای صاحبان آن نوعی حق مالکیت در شرکت را به همراه دارد.
• اوراق قرضه ممتاز بدون سررسید می‌باشد.
• شرکت انتشاردهنده مجبور نیست دارایی‌های خود را وثیقه یا رهن این اوراق قرار دهد چرا که صاحبان اوراق قرضه ممتاز حق مالکانه دارند.
• به صاحبان این نوع اوراق قرضه، سود پرداخت می‌گردد که پرداخته آن مستلزم شرکت می‌باشد.
• صاحبان اوراق قرضه ممتاز از نظر دریافت سود سهام نسبت به صاحبان اوراق قرضه عادی از حق‌ تقدم برخودار می باشند.
• صاحبان اوراق قرضه ممتاز بدون حق رای هستند و در زمان انتخاب هیات مدیره و یا سایر امور مربوط به اداره شرکت حق رای نخواهند داشت و نمی‌توانند در تصمیم‌گیری‌های شرکت سهیم باشند.

اوراق قرضه مشارکت

اوراق قرضه مشارکت می‌تواند بصورت بی نام و یا بانام باشد که بر طبق قانون چگونگی انتشار اوراق مشارکت با مجوز قانون خاص یا مجوز بانک مرکزی، برای تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز به منظور ایجاد، تکمیل و توسعه طرح‌های سودآور برای تهیه مواد اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی توسط دولت، شرکت‌های ساختمانی و خدماتی، تولیدی، شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها و موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و موسسات عام‌المنفعه و شرکت‌های وابسته به دستگاه‌های مذکور، شرکت‌های سهامی عام و خاص و شرکت‌های تعاونی منتشر می‌گردد و از طریق عرضه عمومی، به سرمایه‌گذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح‌های یاد شده را دارند واگذار می شود.

ابزار مشتقات

ابزار مشتقات، اوراق قرضه ای که به خودی خود ارزش ذاتی ندارند و ارزش آن‌ها براساس دارایی اصلی دیگری تعیین می‌گردد. این اوراق قرضه با وجود آن که ارزش ذاتی ندارند اما هم چون یک اوراق بهادار مستقل در بورس معامله می‌شوند. ابزار مشتقه بسیار متنوعی در بازارهای بین المللی وجود دارند که مهم ترین آن‌ها در ایران اختیار معامله و قرارداد آتی می‌باشند.

اوراق قرضه اختیار معامله

اختیار معامله نوعی اوراق قرضه است که در بازار بورس مثالی از انتشار اوراق بهادار ایران موجود نیست و دارای دو نوع Call یا اختیار خرید و Put یا اختیار فروش می‌باشد. این نوع اوراق قرضه دربرگیرنده نوعی حق است که می‌توان در صورت لزوم از آن‌ها استفاده نمود. در قرارداد اختیار خرید، خریدار می‌تواند اوراق بهادری را در زمان مشخصی خریداری نماید.

قرارداد آتی

قرارداد آتی نوعی ابزار مشتقه به شمار می‌رود که می‌‌تواند در بازارهای مالی خرید و فروش شود. در این قرارداد طبق عقد صلح یک طرف (فروشنده) توافق می‌کند در سر رسید تعیین شده، مقدار مشخصی از کالا را در مقابل قیمتی که الان تعیین می کنند، به طرف دیگر (خریدار) تحویل دهد.

اوراق قرضه اسلامی (صکوک)

صکوک به معنای چک، نوشته بدهکار، سفته و قبض بدهی می‌باشد که با نام دیگر اوراق قرضه اسلامی شناخته می‌شود. هدف از به کارگیری صکوک به عنوان ابزاری جدید در بانک‌داری اسلامی ایجاد ابزاری ابتکاری است که منطبق بر قوانین شریعت اسلام باشد و نه تقلید از اوراق قرضه مبتنی بر بهره در بانک‌داری. این اوراق قرضه به عنوان اوراق بهادار با پشتوانه مالی تعریف می‌شود که باید خود دارای ارزش باشد و نمی‌تواند براساس فعالیت‌های سفته بازی و سوداگرانه و در واقع فعالیت‌هایی که بدون خلق ارزش و کار صورت می‌گیرند، سودآوری داشته باشد. اوراق قرضه صکوک، منابع مالی را با پشتوانه دارایی‌ها و ترازنامه شرکت‌های خاص جذب می‌نمایند.