تهدیدی برای نقدشوندگی بازار

یک دقیقه با کانون

محدودیت برای نقدشوندگی سم است

طبق مطالعاتی که پژوهشگران پیرامون عوامل موثر بر شاخص نقدشوندگی سهام انجام داده‌اند، می‌توان ادعا کرد هرگاه این شاخص افزایش محسوسی داشته، پول بیشتری به سمت بورس سرازیر شده است.

شاخص نقدشوندگی که در صورت اعمال محدودیت‌های درونزا یا برون‌زا دستخوش نوسان می‌شود یکی از فاکتورهای مهم برای سرمایه‌گذاران است تا تصمیم بگیرند که آیا تمایل به وارد شدن به بورس را دارند یا خیر؟ تحقیقات نشان داده حتی سهامداران باتجربه نیز در انتخاب سهم‌های بورسی به این شاخصه توجه ویژه‌ای نشان می‌دهند چراکه حتی حرفه‌ای‌ها نیز ممکن است در مقاطعی (با وجود نگاه بلندمدت به بازار بورس) دست به فروش سهام خود بزنند، پس آنها هم مانند سایر سرمایه‌گذاران اهمیت ویژه‌ای برای میزان نقدشوندگی سهم‌های مختلف قائل هستند. پژوهشگران معتقدند اخبار سیاسی و اجتماعی بیشترین تاثیر را بر این شاخص دارند اما از سهم عوامل دیگری مانند شفافیت معاملات، گزارش‌های مالی، عملکرد مدیران، محدودیت‌های قانونی، تمرکز مالکیت و. نیز نمی‌توان غافل شد.

نقدشوندگی، وجه‌ تمایز بورس با رقبا

مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: افزایش حجم و ارزش معاملات که در چارچوب نقدشوندگی بازار سرمایه افزایش پیدا کرده، به‌عنوان اتفاقی مثبت تلقی می‌شود که باعث تمایز بازار سرمایه نسبت به بازارهای رقیب شده است.
به‌گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه ایران، محسن خدابخش اضافه کرد: نقدشوندگی بازار سرمایه نسبت به دیگر بازارها این امتیاز را دارد که وقتی سهامدار نیاز به تسویه داشته باشد می‌تواند پرتفوی خود را سریع به نقدینگی تبدیل کند یا آن را تغییر دهد.
وی افزود: بحث نقدشوندگی یکی از تمایزهای مهم بازار سرمایه است که موجب می‌شود سرمایه‌گذاران به حضور در این بازار ترغیب و تشویق شوند.

شاخص بورس از ابتدای امسال وارد مدار صعود شد و تا نیمه مرداد به بالای ۲ میلیون واحد رسید. از آن زمان شاخص بورس وارد اصلاح شد تا یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحد پایین آمد. با توجه به فاکتورهای مثبت داخلی و بین‌المللی از چند روز گذشته بورس صعودی شد و انتظار می‌رود این روند صعودی ادامه‌دار باشد اما کارشناسان معتقدند که سهامداران نباید در انتظار رشد غافلگیرکننده شاخص بورس مانند چند ماه نخست سال باشند.

ریسک کمتر و شفافیت بیشتر بورس نسبت به رقبا

فردین آقابزرگی، کارشناس و فعال بازار سهام با تایید سخنان مدیر نظارت بر سازمان بورس مبنی بر بالا بودن میزان نقدشوندگی بورس نسبت به سایر بازارهای رقیب، به صمت گفت: به نظر من این گزاره کاملا درست است و مصداق بارز آن نیز حجم بالای معاملات روزانه در بازار است که در یک ماه گذشته به‌طور فزاینده‌ای افزایش داشته است.

وی در ادامه افزود: این نکته را باید در نظر داشت که افزایش میزان نقدشوندگی در بازار سهام می‌تواند کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بورس را موجب شود که در نهایت منجر به جذب بیشتر سرمایه خواهد شد.
این کارشناس باسابقه بازار سرمایه با اشاره به کمتر بودن ریسک سرمایه‌گذاری در بورس نسبت به سایر بازارها، عنوان کرد: نقدشوندگی در تهدیدی برای نقدشوندگی بازار بازارهای دیگر مانند مسکن، ارز، طلا و. نه‌تنها به اندازه بورس نیست، بلکه به اندازه بازار سهام قانونی و شفاف هم نیستند. برای مثال، کسی نمی‌تواند در بازار سهام مدعی خرید و فروش آزاد ارز یا طلا بدون هیچ محدودیتی شود، دلیل آن هم وجود موانع قانونی و محدودیت‌های زیادی است که بر سر راه فعالان در بازار است که باعث شده عملکرد سهامداران بورسی بسیار شفاف‌تر از فعالیت‌های معامله‌گران در سایر بازارها باشد.

آمار و ارقام چه می‌گوید؟

آقابزرگی ضمن مقایسه آمار رسمی اعلام شده درباره عملکرد بورس در سال‌های اخیر به صمت گفت: اگر ما آمار و ارقام سال ۹۹ را بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که نسبت حجم معاملات به تولید ناخالص داخلی در مقایسه با سال قبل به میزان قابل‌توجهی افزایش پیدا کرده که نشانگر وضعیت خوب بازار بورس تهران است. از سویی هم ارزش بازار در سال ۹۸ حدود ۲ تا ۳برابر بیشتر از سال قبل بوده که یکی از دلایل آن همین نقدشوندگی بالا در بازار سهام نسبت به سایر رقباست. در ۶ماهه نخست امسال هم بازار سهام به اندازه کل سال ۹۸ رشد داشته و ارزش آن به مراتب افزایش یافته است.
وی در ادامه افزود: همه این موارد به ما نشان می‌دهد سهم بازار سرمایه از تولید ناخالص داخلی بسیار افزایش یافته و مهم‌ترین دلیل‌ آن نیز افزایش ضریب نقدشوندگی بورس است.

باید محدودیت‌ها را کم کنیم

این تحلیلگر بازار سهام با تاکید بر لزوم کاستن از موانع و محدودیت‌های بر سر راه سرمایه‌گذاران در بورس تهران با کاهش ریسک، بیان کرد: هرگونه محدودیت در بازار بورس منجر به کاهش میزان نقدشوندگی در بورس می‌شود، برای مثال، افزایش حجم مبنا یکی از آن دست محدودیت‌هاست که می‌تواند باعث کاهش ضریب نقدشوندگی در بازار سهام شود. می‌خواهم از این فرصت استفاده کنم و بگویم محدودیت‌ها در بازار نباید افزایش پیدا کند، اگر ما قصد داریم بازار با قدرت به راه خود ادامه دهد باید تلاش کنیم موانع و محدودیت‌ها برای سرمایه‌گذاری در بورس تهدیدی برای نقدشوندگی بازار را کاهش دهیم. اگر چنین اقداماتی در دستور کار ما قرار گیرد بدون‌شک ریسک فعالیت در این حوزه نیز به طرز قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد و طبیعتا افراد بسیار بیشتری جذب بورس می‌شوند.

تهدیدات کدامند؟

حسین زمانی، کارشناس و مدرس بازار سهام با خطرناک خواندن تکانه‌های سیاسی، به صمت گفت: به باور من، ریسک‌های سیاسی بزرگ‌ترین تهدید بر علیه میزان نقدشوندگی بازار سرمایه هستند که می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری در بازار را به‌شدت افزایش دهند. وی در ادامه افزود: بارها دیده و شنیده‌ایم که پس از انتشار اخبار منفی سیاسی، بازار نیز تحت‌تاثیر قرار گرفته و صف‌های فروش ایجاد شده‌اند.

امروز ریسک سرمایه‌گذاری در بورس چقدر است؟

این کارشناس بورس با اشاره با تغییر و تحولات سیاسی در واشنگتن، بیان کرد: با توجه به پیروزی دموکرات‌ها در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده امریکا و پالس‌های مثبتی که جوبایدن برای بازگشت به برجام ارسال کرده می‌توان گفت که این ریسک در بورس بسیار کاهش یافته است. همانطور که گفته شد سیگنال‌های خوبی به ایران داده شده که از آن جمله می‌توان به اظهارات مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهوری بعدی امریکا اشاره کرد که وعده بازگشت هرچه زودتر به برجام و لغو تحریم‌های یکجانبه امریکا علیه ایران را داده است. وی در ادامه با مثبت دانستن سیگنال‌های داده شده به بازار سرمایه، یادآور شد: همین پالس مثبت می‌تواند باعث جذب بیشتر سرمایه به بازار سهام شود، چراکه افراد ریسک سرمایه‌گذاری در این حوزه را به مراتب کمتر از سایر بازارها می‌بینند و به‌طور قطع، ورود به بورس برای این عده جذاب‌تر از قبل خواهد بود. اگر چنین اتفاقی رخ دهد به‌طور قطع حجم نقدینگی بسیار بیشتری وارد بورس می‌شود و ارزش معاملات نیز طبعا افزایش خواهد داشت.

دو پرچمدار

زمانی با یادآوری وضعیت بازار در دوران پس از امضای توافقنامه هسته‌ای میان ایران و ۶ قدرت جهانی، به صمت گفت: اگر خاطرمان باشد در سال ۹۴ که برجام امضا شد دو صنعت خودروسازی و بانکداری در بازار سهام پیشرو بودند که موجب جذب حجم بالایی از سرمایه به بورس (دی۹۴) نیز شد که روزنه‌های امید را برای بازار ایجاد کرده بود. به نظر من، امکان تکرار اتفاقات سال‌های پس از امضای برجام در بازار سرمایه وجود دارد، به‌عبارتی در صورت استقرار جوبایدن در کاخ سفید انتظار می‌رود همان دو صنعت (خودروسازی و بانکداری) بار دیگر نقش محوری را در بازار داشته باشند. این تحلیلگر بازار سهام در پایان ضمن اشاره به صف‌های فروشی که در بازار وجود دارد، گفت: اما نباید فراموش کرد که حدود ۵ تا ۶درصد بازار همچنان در صف فروش هستند و قابلیت نقدشوندگی را پیدا نکرده‌اند. بازارگردان‌ها نیز نتوانسته‌اند این مشکل را حل کنند و طبق آماری که به‌تازگی منتشر شد حدودا ۶درصد از بازار در صف فروش و در انتظار تبدیل سهام خود به پول نقد هستند. که دقیقا با یکی از وجوه تمایز و برتری بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها مغایرت اساسی دارد.

عوامل موثر بر نقدشوندگی سهام

مدیر عملیات بازارهای خارج از بورس فرابورس ایران با اشاره به ظرفیت قانونی موجود برای فعالیت بازارگردان‌ها در بازار سهام گفت: این بستر و ظرفیت قانونی منجر به بهبود وضعیت نقدشوندگی سهام قابل معامله در تابلوهای معاملاتی مختلف در بازار پایه خواهد شد. به گزارش وب‌سایت رسمی فرابورس ایران، سیده‌هاجر میرخوشحال با اشاره به تبصره ۶ بند ۱۱ ماده ۱۰ مکرر دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات اوراق بهادار در فرابورس ایران، افزود: براساس این تبصره «بازارگردان می‌تواند قیمت مرجع نماد معاملاتی را ضمن اعلام به فرابورس تعیین کند».

میرخوشحال درباره این تبصره توضیح داد: به این معنی که بازارگردان می‌تواند پس از انجام بررسی‌های مقتضی و با درنظر گرفتن فاکتورهای موثر و در راستای بهبود وضعیت نقدشوندگی سهام موضوع بازارگردانی، اقدام به تعیین قیمت مرجع و اعلام آن به فرابورس کند. به‌گفته میرخوشحال مسئولیت تعیین قیمت بر عهده بازارگردان بوده و موظف است مطابق با پارامترهای بازارگردانی اعلامی نسبت به انجام تعهدات خود اقدام کند. وی در این‌باره به دو شرکت بازار پایه‌ای اشاره کرد و توضیح داد: تا کنون درباره دو شرکت تولید خاک نسوز استقلال آباده با نماد معاملاتی «کباده» و بانک گردشگری با نماد معاملاتی «وگردش»، بازارگردان اقدام به تعیین قیمت مرجع کرده و این موضوع از طریق اطلاعیه در سایت رسمی فرابورس ایران به عموم اعلام شده است.

میرخوشحال با بیان اینکه به‌زودی بازارگردان شرکت سرمایه‌گذاری توسعه و عمران استان اردبیل با نماد معاملاتی «ثتوسا» نیز قیمت مرجع تعیین خواهد کرد، گفت: جزییات این موضوع طی اطلاعیه رسمی در سایت فرابورس درج و به عموم سرمایه‌گذاران اطلاع‌رسانی خواهد شد. قانون عرضه و تقاضا تعیین‌کننده قیمت سهام در بازار است، اما چنانچه به هر دلیلی روند معمول عرضه و تقاضا و به دنبال آن وضعیت معمول در قیمت سهم دچار آشفتگی شود، وجود یک بازارگردان در بازار ضروری خواهد شد. سازمان بورس اوراق بهادار مسوول ایجاد بازارگردان برای سهم‌های پرنوسان و پرتقاضا در بازار است، زیرا گاهی به‌دلیل هیجان‌های موجود در بازار، صف‌های خرید و فروش بدون مبنای اقتصادی ایجاد می‌شود و روند عادی معامله‌ها را با مشکل مواجه می‌کند. براساس قانون، بازارگردان، معامله‌گری است که با اخذ مجوزهای لازم با تعهد به افزایش نقدشوندگی، تنظیم عرضه و تقاضای اوراق بهادار معین و محدود کردن دامنه نوسان قیمت آنها به دادوستد اوراق می‌پردازد. بازارگردان‌ها تلاش می‌کنند تا از بر هم خوردن تعادل در معامله‌ها جلوگیری کنند.

سخن پایانی.

همانطور که گفته شد گزارش‌های مالی شرکت‌ها یکی از مواردی است که می‌توانند موجب افزایش یا کاهش ریسک سرمایه‌گذاری شوند، دلیل آن هم این است که جزییات عملکردی شرکت‌های بورسی یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی است که می‌تواند سهامداران را برای خرید یا عدم خرید سهم موردنظر متقاعد کنند. این مسئله در بازار بورس تهران نیز صادق است ولی طبق ادعای کارشناسان و اغلب فعالان باتجربه بازار وقتی که موعد انتشار گزارش‌های مالی می‌رسد بسیاری از این شرکت‌ها با انتشار آمار مخدوش و حتی دستکاری شده سعی در به اشتباه انداختن سهامداران دارند. به نظر می‌رسد اگر مدیران سازمان بورس تمایلی برای افزایش میزان جذب نقدینگی به بازار دارند باید با تنظیم سازکاری دقیق و علمی به روند انتشار این گزارش‌ها نظارت کنند تا تخلفاتی از این دست رخ ندهد.

تهدیدی برای نقدشوندگی بازار

تحقق هشدارها در بورس

۰۲:۱۳ - ۲۹ بهمن ۱۳۹۹

روز سه‌شنبه شاخص بورس با افت 9/ 0درصدی مواجه شد و با افتادن به دام دامنه نوسان منفی 2درصدی شاهد شکل‌گیری صف‌های فروش در بسیاری از نمادها و کاهش ارزش معاملات به محدوده 4000میلیارد تومان بود تا نقدشوندگی بازار بیش از گذشته تهدید شود. این وضعیت در حالی رخ داده است که بروز چنین مشکلاتی با تحدید بیشتر دامنه نوسان به دفعات هشدار داده شده بود.

روز گذشته شاخص کل بورس عقبگردی ۹۱/ ۰ درصدی را به ثبت رساند و تا چهار روز پس از اعمال دامنه نوسان نامتقارن به‌عنوان ابتکار عمل جدید شورای عالی بورس، نه بازار علامتی از میل به رشد از خود نشان داده و نه به متغیرهای بنیادی تصویب کلیات بودجه و رشد قیمت‌ها در بازارهای جهانی واکنش مثبت داشته است. این در حالی است که تا پیش از این متولیان بازار از کارآیی تصمیم خود دفاع می‌کردند و برای منتقدان وزن چندانی قائل نبودند. سرگیجه قیمت‌ها در بازار سهام همچنان ادامه دارد و تغییرات پی‌در‌پی قوانین در ماه‌های گذشته حتی بهبود وضعیت بازارهای جهانی را هم به حاشیه برده است. در حالی که تا همین چند روز قبل حذف دامنه نوسان متقارن از سوی برخی از تحلیلگران و فعالان بازار به فال نیک گرفته شده بود، با این حال امید این دسته از فعالان بازار که بیشتر ناشی از خستگی و ناامیدی برآمده از فشار فروش بود تا دیدگاهی مدون و علمی، رفته رفته جای خود را به یأس و ناامیدی داد. همین نا‌امیدی بوده که در روزهای گذشته فشار فروش در کف دامنه نوسان منفی دو درصدی را به جان بسیاری از نمادهای بازار انداخته و سبب شده شاهد ضعف شاخص کل بورس در روزهای گذشته باشیم. گفتنی است ارزش معاملات خرد روز سه‌شنبه تا محدوده ۴هزارمیلیارد تومان افت کرد. علاقه به آزمون و خطا

روز گذشته نماگر اصلی بورس افتی ۹۱/ ۰ درصدی را به ثبت رساند. دلیل این افت ناچیز البته کم بودن فشار فروش در بازار نبود. آنچه باعث شد روز گذشته بورس تهران شاهد کاهش اندک ۱۱ هزار واحدی باشد، محدود شدن دامنه نوسان کاهش قیمت به میزان دو درصد بود. همان‌طور که انتظار می‌رفت در روزهای اخیر جو مثبتی که در مورد تغییر در دامنه نوسان متقارن ایجاد شده بود جای خود را به واقعیت داد و به دنبال این رخداد رفته رفته بر فشار فروش به خصوص در نمادهای بزرگ بازار افزوده شد.

همان‌طور که در گزارش‌های پیشین اشاره شد، دستکاری دامنه نوسان و تنگ‌تر کردن گستره تغییرات قیمت در بورس و فرابورس عاقبتی جز اعمال فشار بر فروشندگان نخواهد داشت. در حال حاضر نیز نحوه تغییرات قیمت در بازار سرمایه نشان دهنده همین مساله است. در روزهای گذشته ترس از گیر افتادن در صفوف فروش بسیاری از حقیقی‌ها و حقوقی‌های بازار سهام را گیر عرضه‌های انباشته‌ای انداخته که در مواجهه با دامنه نوسان دو درصدی ممکن است هر روز بر فشار آنها افزوده شود.

اما چیزی که توجه بسیاری را در این باره برانگیخته نه قیمت‌ها در بازار و تهدید نقدشوندگی آن به دلیل تصمیم اخیر شورای عالی بورس، بلکه بدیهی بودن بروز چنین وضعیتی در بازار سهام است. در واقع از ابتدا نیز بر کمتر کسی پوشیده بود که تصمیم هفته قبل شورای عالی بورس در جهت نامتقارن کردن دامنه نوسان و اعمال محدودیت بر سر راه فروشندگان آن هم پس از یک روند نزولی شدید، در واقع گرم کردن تنور رکود در بازار سرمایه است. با این حال مسوولان سازمان بیش از همیشه اصرار داشتند که با توجیه تصمیمات یاد شده تمامی موجود در بازارهای مالی را نادیده بگیرند و به جای آنکه بر کارآیی بازار بیفزایند راه را برای مصنوعی کردن فضای حاکم بر آن آماده کنند. اینکه چرا اساس تصمیم‌گیری اقتصادی در ایران بر اساس اختراع چرخ از نو گذاشته شده بدون شک موضوع مورد بحث در این گزارش نیست، اما اعضای شورای عالی بورس به‌عنوان عالی‌ترین نهاد تصمیم‌ساز که باید حافظ کارکردهای مثبت بازار باشند، باید درخصوص میل بی‌پایان خود به آزمون و خطا پاسخگو باشند. چراغ سبز بازارهای جهانی

اما از تمامی تقصیرها که بگذریم بازار سهام در روزهای گذشته دلایل بسیاری برای بازگشتن به مسیر صعود داشته است. بهبود وضعیت در بازارهای جهانی بدون شک یکی از عواملی است که حتی در بدترین شرایط نیز می‌تواند اثری مثبت بر نمادهای دلاری بازار بگذارد و در حقیقت منفی بودن سایر عوامل بنیادی را تا حد قابل توجهی پوشش دهد. در روزهای اخیر قیمت نفت برنت دریای شمال در حالی به محدوده ۶۳ دلار رسید که در چند ماه اخیر حتی ۵۰ دلاری شدن آن تقریبا بعید بود. با این حال تولید واکسن برای مهار کرونا و بسته‌های حمایتی سنگین که توسط بانک‌های مرکزی به اقتصاد جهانی به خصوص ایالات متحده، اروپا و چین تزریق شدند، همگی راه را برای رکوردشکنی قیمت‌ها در بازار جهانی کالاهای اساسی آماده کرد. روز گذشته هر تن مس به قیمت ۸۴۲۵ دلار رسید. نکته قابل توجه این است که سایر قیمت‌ها نظیر فولاد و محصولات پتروشیمی و سایر کالاهای موثر بر تولید کالاهای صنعتی نیز در چنین شرایطی قرار دارند. بی‌میلی به بودجه

توجه به چنین عواملی این سوال را ایجاد می‌کند که در چنین شرایطی چرا باید قیمت‌ها هر روز بیشتر از روز قبل افت کنند؟ روز گذشته شاخص بورس در حالی تا سطح یک میلیون و ۲۴۵ هزار واحد افت کرد که کلیات لایحه بودجه تصویب شد و در حالی بررسی جزئیات آن به کمیسیون تلفیق رفت که همچنان هم دلار ۴۲۰۰ تومانی را در چنته دارد و هم منابع، کفاف خرجی را که برای سال ۱۴۰۰ تراشیده‌اند، نمی‌دهد. تمامی اینها به این معنا است که در سال آینده هم احتمالا پایه پولی همچنان به روال گذشته رشد خواهد کرد و هم احتمال رشد انتظارات تورمی از احتمال رشد قدرت خرید ریال همچنان قوی‌تر است. بنا‌براین به هر شکلی که تحلیل کنیم بازار سهام اگرچه ممکن است با این وضعیت به صنایعی مانند دارویی روی خوش نشان ندهد، اما مسیر کلی آن نیز با فرض تداوم تورم، نباید نزولی باشد.

اما در واقعیت چه می‌گذرد؟ دقیقا یک هفته قبل بود که سیاوش وکیلی، مدیر روابط عمومی سازمان بورس اوراق بهادار تهران، در توییتی منتقدان تصمیم شورای عالی بورس در باب دامنه نوسان متقارن را این‌طور خطاب کرد: «برخی سرگرم تحلیل دامنه نوسان، حجم مبنا، رفتار سیاسیون و. هستند، غافل از آنکه بازار راه خود را می‌رود. چشم‌ها را باید شست، جور دیگر باید دید.» ولی در ابتدای این توییت رشد قیمت‌های جهانی را مورد توجه قرار داد و بازار را ناگزیر از بازگشت به مسیر صعودی دانست.

این در حالی است که حالا پس از آن گفته‌ها ارزش معاملات خرد به۴۰۰۰ میلیارد تومان رسیده است که نصف میانگین ارزش داد‌و‌ستدها در فصل زمستان است.

همین امر نشان می‌دهد که خود مسوولان سازمان نیز در عمل وزن زیادی برای تصمیمات خود قائل نیستند و نمی‌دانند که ترکیب مهلک دامنه نوسان منفی ‌۲‌ درصدی با قانون خودساخته حجم مبنا چه بلایی می‌تواند سر بازار بیاورد. شکی نیست که اگر قرار باشد بازار سهام روزهای بهتری را شاهد تهدیدی برای نقدشوندگی بازار باشد، مسوولان آن باید به جای پنهان شدن پشت عواملی که هیچ نقشی در شکل‌گیری آن نداشته‌اند، پا را یک قدم فراتر بگذارند و برای بهبود بازار سرمایه و افزایش کارآیی آن مسوولیت بیشتری را بپذیرند. چون تا زمانی که این قبیل تصمیمات در بازار تداوم داشته باشد نه بودجه ۱۴۰۰، بازار را به روند صعودی باز می‌گرداند، نه قیمت‌های جهانی و نه هیچ عامل دیگری، چرا که وزن ریسک‌های قانون‌گذاری در هر صورت برای بورس از متغیرهای بیرونی بیشتر خواهد بود.

تهدیدی برای نقدشوندگی بازار

• اعضای کانون

• قوانین و آیین نامه های سازمان بورس و اوراق بهادار
• مصوبات سازمان بورس و اوراق بهادار

یک دقیقه با کانون

تحلیل برتر

برنامه های کانون

هیئت سازش

شنبه بازار سرمایه

دوشنبه بازار سرمایه

ارتباط باما

سازمان بین‌المللی کمیسیون‌های اوراق بهادار (IOSCO) به تازگی دور نمای ریسک بازارهای اوراق بهادار را در سال ۲۰۱۶ منتشر کرد و به تشریح رویـــه های اصلی بازار های مالی جهانی و ریسک های احتمالی ثبات مالی پرداخت.

سازمان بین‌المللی کمیسیون‌های اوراق بهادار (IOSCO) به تازگی دور نمای ریسک بازارهای اوراق بهادار را در سال ۲۰۱۶ منتشر کرد و به تشریح رویـــه های اصلی بازار های مالی جهانی و ریسک های احتمالی ثبات مالی پرداخت .

به گزارش روابط عمومی کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران و به نقل از خبرگزاری سنا، سازمان بین‌المللی کمیسیون‌های اوراق بهادار (IOSCO) به تازگی دورنمای ریسک بازارهای اوراق بهادار را در سال ۲۰۱۶ منتشر کرد و به تشریح رویـــه‌های اصلی بازارهای مالی جهانی و ریسک‎‌های احتمالی ثبات مالی پرداخت.

این گزارش علاوه بر ثبات مالی، موضوعاتی از قبیل حمایت از سرمایه‎گذاران و کارایی بازارها را مد نظر قرار می‌دهد. گزارش مــورد اشــاره به تاثیرپذیــری بازارهای اوراق بهادار از دخالت بانک‌های مرکزی و هم‌چنین اثر کاهش قیمت انواع کالا و بی اطمینانی نسبت به روند رشد جهانی می‌پردازد. هم چنین رشد بازارهای اوراق قرضه، سهام، و سایر اوراق بررسی می‌گردد و ورود فناوری‌های دیجیتالی به بازارهای مالی ارزیابی می‌شود .

علاوه بر مطالعات فوق، دورنمای ریسک بازارهای اوراق بهادار بهادار آیوسکو به شناسایی و بررسی دقیق ریسک‌های احتمالی در حوزه‌های نقدشوندگی بازار اوراق بدهی شرکت‌ها، ریسک‌های مرتبط با استفاده از وثیقه در مبادلات مالی، رویکردهای نامطلوب در خصوص محصولات و خدمات مالی خرد و تهدیدهای موجود در شبکه‎های اینترنتی می‌پردازد .

گزارش IOSCO به مباحثی از قبیل صنعت مدیریت دارایی و اهمیت آن در فضای قانونگذاری بازارهای سرمایه نیز اشاره می‌کند .

بفرمائید روزی سه درصد منفی!

دامنه نوسان در بازار سرمایه از روز گذشته درحالی از منفی دو به منفی سه افزایش پیدا کرد که روند حرکت این بازار همچنان نزولی بوده و سهام داران بورسی روز گذشته ضرر بیشتری را متحمل شدند.

به گزارش خط بازار، ۲۵ بهمن ماه سال ۱۳۹۹، دامنه نوسان بورس با هدف تعادل بخشی به بازار سرمایه از حالت متقارن مثبت و منفی پنج به حالت نامتقارن مثبت ۶ و منفی دو درامد تا شاید ضمن اینکه ترمز هیجانات منفی در بازار کشیده شود، سهام داران نیز ضرر کمتری تهدیدی برای نقدشوندگی بازار را متحمل شوند.

تصمیمی که عمر آن حدود سه ماه بود و دامنه نوسان از روز گذشته از منفی دو به منفی سه افزایش پیدا کرد. اتفاقی که هرچند کمی به نقدشوندگی بازار کمک کرد اما باعث شد با توجه به روند نزولی بازار، سرمایه سهام داران بیشتر کاهش یابد. البته این روند تهدیدی برای نقدشوندگی بازار فقط مختص به روز گذشته نبود و چراغ های بازار سرمایه از ابتدای سال جدید تا کنون شاید برای دو تا سه بار سبز شده اند.

به طوریکه شاخص کل بورس طی هفته جاری از یک میلیون و ۲۳۳ هزار واحد تا یک میلیون و ۲۰۷ هزار واحد کاهش یافت. بر این اساس تهدیدی برای نقدشوندگی بازار شاخص کل بورس در روز شنبه با ۹۶۳۴ واحد کاهش به رقم یک میلیون و ۲۳۳ هزار واحد رسید. در روز یکشنبه نیز این شاخص با ۹۰۰۴ واحد نزول، تا رقم یک میلیون و ۲۲۴ هزار واحد کاهش یافت. روز دوشنبه نیز بورس روندی نزولی داشت و شاخص کل بورس با ۸۰۹۳ واحد کاهش، در رقک یک میلیون و ۲۱۶ هزار واحد ایستاد.

روند پرنوسان بورس در روز سه شنبه و صعودی شدن برخی سهم ها، سهام داران را به بهبود شرایط بازار امدیوار کرد. در این روز در حالی که شاخص کل بورس در ساعات ابتدایی معاملات روندی افزایشی داشت، در ساعات میانی تا یک میلیون و ۲۱۷ هزار واحد کاهش یافت و مجددا به یک میلیون و ۲۲۰ هزار واحد رسید و در نهایت روی رقم یک میلیون و ۲۱۹ هزار واحد ایستاد.

اما این امیدواری چندان ادامه نیافت و بورس هفته را درحالی به پایان برد که دامنه نوسان منفی سه در بازار اعمال شده بود و شاخص کل بورس با ۱۲ هزار و ۵۲۷ واحد کاهش به رقم یک میلیون و ۲۰۷ هزار واحد عقب نشینی کرد.

ریسک بازار سرمایه و بورس (معرفی و بررسی انواع ریسک در بازار)

بازار سرمایه جایی است که سرمایه‌گذاران برای کسب منفعت به خرید و فروش سهام می‌پردازند. همانطور که می‌دانید این سرمایه‌گذاری همیشه با موفقیت همراه نیست. ریسک هایی در بازار وجود دارد که سرمایه شما را تهدید می‌کند. چندان تفاوتی ندارد سرمایه‌گذار جسور باشید یا محافظه‌کار، در هر صورت با انواع مختلف ریسک در بازار بورس سروکار خواهید داشت. درواقع در بازارهای مالی همیشه ریسک وجود دارد و ریسک در این بازارها به ‌عنوان یک عامل اصلی بین سهام‌داران جاافتاده است. در بازار ریسک ‌هایی وجود دارد که اگر شما هوشمند نباشید به ‌راحتی می‌تواند سرمایه شما را از بین ببرد.

در این مقاله قصد داریم انواع این ریسک ها را برای شما بازگو کنیم و بیاموزیم که چطور می‌شود از سرمایه خود درمقابل این ریسک ها محافظت کنید.

در یک طبقه‌بندی، ریسک در بازار بورس به دو قسمت کلی تقسیم می‌شود:

1. ریسک ‌های سیستماتیک
2. ریسک های غیر سیستماتیک

ریسک غیر سیستماتیک در بازار سرمایه :

ریسک‌های قابل ‌اجتناب یا غیرسیستماتیک آن دسته از ریسک‌هایی هستند که شاید بتوان با انجام برخی اقدامات از بروز آن جلوگیری کرد؛ مثلا در بازار سرمایه (بورس)، این ریسک‌ها معمولا به عوامل کلان اقتصادی وابسته نبوده و ناشی از خصوصیات خاص شرکت‌ها هستند.

برای مثال، اگر شرکتی که سهامش را خریده‌اید مدیریت ضعیفی داشته باشد یا توان رقابت با سایر شرکت‌ها را نداشته باشد، ریسک‌های حاصله ریسک غیر‌سیستماتیک است؛ همچنین اخباری که تاثیر بدی در یک صنعت خاص می‌گذارد.

این ریسک‌ها اغلب منشأ درونی دارند و علت بروز آن، به داخل شرکت‌ها مربوط است.

ریسک سیستماتیک در بازار سرمایه :

در مقابل، ریسک‌های سیستماتیک ریسک‌هایی هستند که غیرقابل کنترل هستند و وقوع آن در هر زمان دور از ذهن نیست.

نرخ تورم، بهره بانکی، سیاست‌های اقتصادی و سیاسی، نرخ ارز و … مواردی هستند که می‌توانند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در سودآوری شرکت و در نتیجه قیمت سهام آن تاثیرگذار باشند. توجه کنید که کنترل این ریسک‌ها در اختیار سرمایه‌گذار نبوده و به نوعی مربوط سیستم است.

همچنین اختلال و هنگی سیستم هسته معاملات نیز این روزها تبدیل به یک ریسک غیرقابل ‌اجتناب شده است.

روش کاهش ریسک های غیرسیستماتیک:

یکی از خطراتی که همواره سرمایه سهامداران را تهدید می‌کند این ریسک‌ها هستند.

همواره متخصصان پیشنهاد می‌کنند که سرمایه‌گذاران از تنوع بخشی پرتفوی خود به عنوان بهترین راه برای تسهیل این مسیر استفاده کنند.

توصیه‌ای که احتمالاً آن را با عبارتی نظیر «همه تخم مرغ‌های خود را در یک سبد نگذارید» شنیده‌اید.

تنوع بخشی پرتفوی به زبان ساده چیست؟

تنوع بخشی سبد سهام یک تکنیک برای مدیریت ریسک است. برای استفاده از این تکنیک شما باید انواع مختلفی از ابزارهای سرمایه‌گذاری را در یک پرتفوی با هم ترکیب کنید تا تأثیری را که هر یک از این ابزارها بر عملکرد کل پرتفوی خواهد داشت به حداقل برسانید.

احتمالاً می‌دانید که منظور از پرتفوی همان سبد سهام است و ابزارهای سرمایه‌گذاری نیز شامل متنوع سازی صنایع بورسی است.

تنوع بخشی ریسک پرتفوی شما را کاهش می‌دهد. فرمول‌های ریاضی و آمار وجود دارد که این جمله را اثبات می‌کند؛ اما از حوزه و حوصله این موضوع خارج است.

فرض کنید دو شرکت کشاورزی وجود دارد که یک زمان برداشت و فروش محصولش بهار و تابستان و دیگری زمان برداشت و فروشش زمان پائیز و زمستان است.

در بهار و تابستان شرکت اولی فروش قابل توجهی دارد و رونق دارد، ولی شرکت دومی از آنجا که فروشش در فصول دیگر است فروشی ندارد.

از طرف دیگر در فصول پائیز و زمستان در شرکت دومی زمان برداشت محصولات و فروش است و در این فصول به سوددهی می‌رسد و شرکت اولی در این فصول فروشی ندارد.

در اینگونه موارد ما می‌توانیم سهام هر دو شرکت را بخریم و ریسک را به طور قابل توجهی پوشش دهیم.

در این صورت در تمام فصول سال شرکت‌های ما فروش دارند و از این راه ریسک غیر‌سیستماتیک را کاهش دادیم.

ولی اگر آفات به مزارع هجوم بیاورند و محصولات آماده برداشت را از بین بروند، در این صورت راهی برای مقابله نداریم؛ این مثال ریسک سیستماتیک است.

راه‌حل این اتفاق چیست؟

راه‌حل این است که یک پرتفوی تشکیل دهید و ۵۰ درصد از سرمایه خود را به شرکت اول و ۵۰ درصد دیگر را در شرکت دیگر سرمایه‌گذاری کنید؛ چون شما پرتفوی خود را تنوع بخشی کرده‌اید، به ‌جای اینکه عملکردتان وابسته به یک فصل سال باشد در تمام فصول به عملکرد قابل قبولی رسیده‌اید.

در بحث تنوع بخشی نکته حائز اهمیت این است که تنوع‌بخشی مانند پوشش زرهی و ضدگلوله نیست که موجب شود شما از ضرر و زیان، جان سالم به در ببرید.

باید توجه کنید که فرقی نمی‌کند پرتفوی شما چقدر متنوع شده است؛ سرمایه‌گذاری در هر حال همیشه همراه با ریسک است و تمام هدف ما از تنوع بخشی پرتفوی این است که در سطح مشخصی از ریسک، بیشترین بازده را به دست آوریم.

سوال دیگری که معمولا ذهن سرمایه گذاران را به خود مشغول می‌کند این است که باید چه تعداد سهام برای رسیدن به تنوع‌بخشی مطلوب خرید؟

در نظریه‌های علمی مطرح شده است که یک پرتفوی متنوع از چیزی حدود ۲۰ سهم شرکت‌های مختلف از صنایع گوناگون و اندازه‌های متفاوت تشکیل شده است؛ اما شاید مدیریت این تعداد شرکت برای ما کار دشوار و خسته ‌کننده‌ای باشد.

بسیاری از متخصصان معتقدند اضافه کردن حداقل ۵ سهم برای تشکیل یک پرتفوی متنوع ضروری است.

همین‌طور انتخاب بیشتر از ۱۰ تا ۱۲ شرکت ممکن است سر شما را بیش ‌از حد شلوغ کند و بعد از مدتی به خوبی نتوانید همه این شرکت‌ها را مورد بررسی دقیق قرار داده و در صورت نیاز پرتفوی خود را تعدیل کنید.

وارن بافت، محترم‌ترین چهره دنیای سرمایه‌گذاری می‌گوید: «سرمایه‌گذاری یعنی انتخاب سهام یک شرکت خوب در زمانی مناسب و نگه‌داشتن آن سهم تا هر وقتی‌که شرکت عملکرد خوبی دارد.»

پس لازم است بعد از تشکیل پرتفوی، گه گاه آن را مورد بازبینی قرار دهید و سرمایه گذاری ‌هایی که دیگر ارزش ماندن در پرتفوی شما را ندارند، با گزینه‌های بهتر جایگزین کنید.

ریسک های دیگری در بازار سرمایه و بورس وجود دارد، در این بخش به تعریف آن‌ها می‌پردازیم:

ریسک مالی (Financial Risk)

اگر در بازار سرمایه سهام شرکتی را خریدید که مبلغ زیادی وام از بانک دریافت کرده، طبیعتا شرکت مذکور باید اصل و سود وام دریافتی را در یک دوره مشخص پرداخت کند؛ بنابراین با تعهدات زیادی در آینده روبروست. این هزینه‌ها قطعا بر سوددهی شرکت نیز اثرگذار است. هر چقدر این تعهدات و به طور کلی تعهدات مالی یک شرکت بیشتر باشد، ریسک مالی نیز بیشتر خواهد بود.

ریسک نقدشوندگی (Liquidity Risk)

یکی از ویژگی‌های مهم یک دارایی خوب، این است که به سرعت به پول نقد تبدیل شود، مثلا از ویژگی‌های بازار مسکن نقدشوندگی کم‌تر آن نسبت به بازارهایی مثل سهام یا سکه است. بعد از سرمایه‌گذاری اگر بخواهید به هر دلیلی دارایی خود را به پول نقد تبدیل کنید، اما خریدار مناسبی برای دارایی شما وجود نداشته باشد، سرمایه‌گذاری شما با ریسک نقدشوندگی همراه است.

ریسک نرخ ارز (Currency Risk)

یکی از مسائلی که به صورت مستقیم بر وضعیت و سودآوری سرمایه‌گذاری شما تأثیر می‌گذارد، نرخ ارز است. برای مثال با افزایش قیمت ارز قیمت سکه در بازار داخلی نیز افزایش می‌یابد؛ همچنین در بورس اوراق بهادار نیز سودآوری شرکت‌هایی که درآمدهای صادراتی و ارزی دارند افزایش یافته و لذا قیمت سهام آن‌ها نیز بسیار بیشتر می‌شود. اما نکته این جا است که همه‌ی شرکت‌ها صادراتی نیستند! همیشه هم تغییرات ارز اثر مثبتی بر سرمایه‌ گذاری ما نخواهد داشت! بنابراین، نوسانات نرخ ارز به عنوان یکی از ریسک‌های سرمایه‌گذاری، همواره مورد توجه سرمایه‌گذاران است.

ریسک تورم (Inflation Risk)

اگر تورم سالیانه کشور حدود ۲۰ درصد باشد و شما در سرمایه‌گذاری خود بتوانید ۶۰ درصد بازدهی کسب کنید، بازدهی شما مطلوب است زیرا که ۴۰ درصد بیشتر از تورم به دست آورده‌اید و در واقع قدرت خرید شما به اندازه ۴۰ درصد بیشتر شده است. حال اگر تورم به ۴۰ درصد افزایش پیدا کند و بازدهی شما همان عدد ۶۰ درصد باشد، چه اتفاقی می‌افتد؟! آیا باز هم این سرمایه‌گذاری جذاب خواهد بود؟! به این نوع ریسک که ناشی از افزایش تورم کشور است، ریسک تورم می‌گویند.

ریسک سیاسی (Political Risk)

عدم ثبات در اوضاع سیاسی که به مسائل اقتصادی یک کشور آسیب بزند، به طور مستقیم بر عملکرد بنگاه‌های اقتصادی فعال در آن کشور تأثیر می‌گذارد. هر اندازه بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی افزایش یابد، عملکرد بنگاه‌های اقتصادی بیشتر با مشکل روبرو می‌شود. به این ریسک، ریسک سیاسی یا اصطلاحا ریسک کشور نیز می‌گویند؛ البته توجه کنید که تحلیل شرایط و این که رویدادهای سیاسی چه تاثیری بر شرایط اقتصادی و بازارهای مالی می‌توانند داشته باشند، بر عهده‌ی سرمایه‌گذار یعنی شما است!

ریسک نرخ بهره (Interest Rate Risk)

فرض کنید که می‌خواهید بین سپرده‌گذاری در بانک با نرخ سود ثابت ۱۸ درصد و خرید سهام با بازده مورد انتظار ۴۰ درصد یکی را انتخاب کنید. اگر تمایل به پذیرش ریسک داشته باشید، به دلیل اختلاف ۲۲ درصدی که خودتان پیش‌بینی کرده‌اید، سهام تهدیدی برای نقدشوندگی بازار را انتخاب می‌کنید. حالا اگر بانک مرکزی تصمیم بگیرد نرخ سود سپرده‌گذاری را از ۱۸ درصد به ۲۴ درصد افزایش دهد، چه اتفاقی می‌افتد؟ احتمالا این سوال را از خودتان بپرسید که “آیا ۱۶ درصد سود بیشتر ارزش ریسک را دارد؟”

نوسانات نرخ سود سپرده یا اوراق مشارکت می‌تواند بر تمامی بازارهای مالی و حتی فیزیکی اثرگذار باشد. پس ریسک نرخ سود یا در واقع تغییرات نرخ سود را به یاد داشته باشید.

ریسک تجاری (Business Risk)

تصور کنید سهام یک شرکت خودروسازی داخلی را خریداری کرده‌اید و پس از مدتی دولت تعرفه واردات خودروهای خارجی را کاهش دهد. در این صورت رقابت برای خودروسازان داخلی سخت تر شده و احتمالا کاهش فروش محصولات آن‌ها باعث کاهش سودآوری این شرکت‌ها نیز خواهد شد. به این نوع ریسک که در واقع متوجه صنعت خاصی است و برای هر صنعت می‌تواند متفاوت باشد، ریسک تجاری می‌گویند.

در این ریسک های بازار سرمایه و بورس را معرفی کرده و مورد بررسی قرار دادیم.