مناقصه شرکت پشتیبانی امور دام در بازارهای بین المللی برای خرید 200 هزار تن سویا
شرکت دولتی پشتیبانی امور دام ایران، یک مناقصه بین المللی برای خرید حدود 200 هزار تن سویا برگزار کرده است.
به گزارش مشرق به نقل از رویترز، به گفته تاجران اروپایی، شرکت دولتی پشتیبانی امور دام ایران، واردکننده غذای دام در این کشور، یک مناقصه بین المللی برای خرید حدود 200 هزار تن سویا برگزار کرده است.
پیشنهاددهندگان باید تا دوم ماه اکتبر پیشنهاد خود را ارئه دهند. این حجم سویا باید تنها از آرژانتین یا برزیل تامین شود و قیمت‌ها باید به یورو تعیین شود.
محموله سویایی که ایران به مناقصه گذاشته است باید در 3 محموله در بازه های زمانی 15 تا 31 اکتبر، 30 نوامبر تا 15 دسامبر امسال و اول تا 15 فوریه 2018 ارسال شود.
به گفته این تاجران، این شرکت در سال های اخیر به جایگاه خرید غلات پیشین خود بازگشته و فعالیت هایش را از سر گرفته است که نشانه ای دیگر مبنی بر بازگشت واردات غلات ایران به الگوهای سنتی بین المللی پس از لغو تحریم ها است.
این تاجران افزودند، این شرکت همچنین دو مناقصه دیگر برای خرید بیش از 200 هزار تن جوی غذای دام و 200 هزار تن ذرت برگزار کرده است. آخرین مهلت برای این مناقصه 11 سپتامبر تعیین شده است.
پیاده‌سازی سامانه‌ای برای مدیریت ثبت قراردادها در کشور
از سوی یکی از شرکت‌های دانش بنیان، سامانه‌ای برای مدیریت ثبت قراردادها در کشور پیاده‌سازی شد.
به گزارش ایسنا به نقل از مرکز اطلاع‌رسانی معاونت علمی، آرش زارعی عضو هیئت مدیره این شرکت دانش‌بنیان گفت: قابلیت ثبت فرم درخواست با امکان انتخاب نوع درخواست و روش انتخاب پیمانکار از جمله اتفاقاتی است که با سامانه ثبت قراردادها شفاف می‌شود؛ چرا که در سامانه ارائه شده از سوی این شرکت امکان انتخاب نوع مناقصه، ثبت اطلاعات پایه مناقصه در صورتی که روش انتخاب پیمانکار مناقصه‌ای باشد، اضافه کردن بسته‌های کاری در مناقصه در آن دیده شده است.
وی از دیگر قابلیت‌های این سامانه را ثبت اطلاعات دستگاه مناقصه‌گذار، امکان اضافه کردن آیتم‌های ارزیابی مناقصه گران همراه با وزن‌دهی و اضافه کردن مستندات مربوط، ثبت نتایج ارزیابی مناقصه گران با توجه به آیتم‌های ارزیابی تعریف شده و ثبت مشخصات برنده مناقصه عنوان کرد.
زارعی امکان ثبت استعلام بها و کالا با توجه به نوع درخواست و اطلاعات قیمتی تامین کننده کالا را از دیگر مزایای سامانه مدیریت ثبت قراردادها ذکر کرد و ادامه داد: درج اطلاعات قرارداد مانند اطلاعات اولیه مربوط به قرارداد، انتخاب کارفرما، مشاور، پیمانکار، ثبت درخواست تحویل موقت یا دائم با امکان بارگذاری مستندات مربوط از جمله صورتجلسه تحویل موقت یا دائم، گواهی کنترل و رفع نواقص قبل از تحویل موقت یا دائم نیز در این سامانه ممکن شده است.
استارلینک ایرانی، یک وعده تبلیغاتی دیگر
مدیران ما فقط به تبلیغات و نیاز غرور ملی توجه می‌کنند و بدون دقت در سایر عوامل برنامه‌ریزی‌های عجیبی برای رسیدن به آن دارند که در عین حال که به نتیجه نرسیده، آسیب‌زننده هم بوده است.
به گزارش ایسنا، روزنامه شرق نوشت: «فناوری فضایی کاردبردهای متفاوت و متعددی دارد؛ کاربردهایی که اکثر آنها زندگی مردم را کیفیت بیشتری بخشیده‌اند، زیرا دسترسی به فضا، دسترسی به بالاترین نقاط ممکن است و این دسترسی امکان ارائه خدمات ویژه‌تری را برای زندگی بشر فراهم می‌کند. مثلا امکان پخش زنده تلویزیونی و ماهواره‌ای، مسیریابی ماهواره‌ای، نظارت و سنجش از راه دور و همین‌طور دسترسی به شبکه جهانی اینترنت از طریق ماهواره‌ها. در کنار همه اینها، فناوری فضایی و دسترسی به فضا به دلیل ویژگی‌های خاص چند کاربرد خاص دیگر هم دارد: تبلیغات، اقتدارآفرینی و غرورافزایی. به همین دلیل اکثر دولت‌ها و دولتمردان دوست دارند درباره فناوری فضایی و رؤیاهای دسترسی به فضا سخنرانی کرده، هیجان ایجاد کنند یا خودشان و فعالیت‌هایشان را در معرض تبلیغ قرار دهند.
در سال‌های آغازین عصر فضا هم رقابت و مسابقه دیوانه‌کننده‌ای بین اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده آمریکا در همین حوزه فضا شکل گرفت که مهم‌ترین هدف، همین تبلیغات و نشان‌دادن اقتدار در دوران جنگ سرد بین دو ابرقدرت جهانی بود. در آن زمان هدف اصلی بعدی استفاده نظامی از این موقعیت و فناوری بسیار ویژه بود، اما بعدها با گذشت زمان و شروع بحران‌های اقتصادی بین‌المللی، ویژگی‌ها و کاربردهای اقتصادی بیشتر از مناقصات ایران و دیگر کشورها پیش در مرکز توجه قرار گرفت و فناوری فضایی به یکی از مهم‌ترین ابزارهای افزایش رفاه و کیفیت زندگی مردم تبدیل شد. ورود بخش خصوصی به عرصه فضا این موضوع را جذاب‌تر کرد و امکان دسترسی شرکتها و برندهای معروف خصوصی به مدارهای فضایی، ظرفیت توسعه خدمات کاربرمحور فضایی را بیش از پیش توسعه داد. توسعه اینترنت فضایی یا ماهواره‌ای با استفاده از منظومه‌های ماهواره‌ای هم در همین راستا شکل گرفت. منظومه‌های ماهواره‌ای درواقع مجموعه‌ای از ماهواره‌ها در نقاط مختلف مداری هستند که برای تأمین یک یا چند هدف مشخص به کار گرفته می‌شوند؛ مثل فراهم‌کردن دسترسی به اینترنت.
بعد از اعمال محدودیت‌های اینترنتی به دلیل واکنش‌های اعتراضی گسترده مردم به درگذشت غم‌انگیز مهسا امینی، موضوع اینترنت ماهواره‌ای و دسترسی به فناوری و ابزارهای استارلینک به‌عنوان مهم‌ترین برند تأمین‌کننده آن برای ایرانیان داغ شد. «ایلان ماسک»، مدیرعامل اسپیس‌ایکس و مجری پروژه اینترنت ماهواره‌ای استارلینک، در واکنش به اتفاقات داخل ایران و درخواست‌های متعدد اعلام کرد امکان استفاده از سامانه استارلینک برای کاربران ایرانی فراهم شده است. در واکنش به این موضوع، «عیسی زارع‌پور» با تأکید بر غیر قانونی بودن ورود و استفاده از تجهیزات استارلینک در کشور، اعلام کرد تلاش‌های ایلان ماسک در این راستا برخلاف پروتکل‌های اتحادیه جهانی مخابرات و امواج رادیویی (آی‌تی‌یو، ITU) است، اما در ادامه اعلام شد ایران کرسی ارزشمند خود در شورای حکام همین اتحادیه را هم از دست داده است.
بعد از آن «حسین سالاریه»، رئیس سازمان فضایی ایران، اعلام کرد خودمان تا چند سال آینده به منظومه ماهواره‌ای نظیر استارلینک دست پیدا خواهیم کرد. رئیس سازمان فضایی ایران گفت: «برای ساخت منظومه ماهواره‌ای شبیه به استارلینک در کوتاه‌مدت، نیاز به شکل‌گیری یک کنسرسیوم بین‌المللی برای همکاری با کشورهای علاقه‌مند به این کار داریم که رایزنی‌هایی دراین‌باره انجام شده و ظرف چند سال آینده به آن دست پیدا خواهیم کرد.»
واکنش‌ها در فضای مجازی به اظهارات سالاریه زیاد بود و در همین زمینه رئیس سازمان فضایی ایران در مصاحبه با ایرنا گفت: «مدتی قبل برخی اعلام کردند سازمان فضایی ایران باید چیزی شبیه به استارلینک برای ایران بسازد. ساخت چنین منظومه‌ای کار زمان‌بر، پرهزینه و سختی است.»
سالاریه در مصاحبه‌های رسانه‌ای ادعا کرده است: «سازمان فضایی ایران در زمینه ساخت منظومه‌های ماهواره‌ای برنامه مدونی دارد. برنامه به این صورت است که از شکل‌گیری شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در این حوزه حمایت کنیم تا به مرور زمان به یک کنسرسیوم تبدیل و سازنده ماهواره‌های مخابراتی کوچک (تا ۳۰۰ کیلوگرم) شوند. در گام نخست قصد داریم یک منظومه مخابراتی تشکیل‌شده از ریزماهواره‌ها طراحی کرده و بسازیم. این منظومه برای کارهای باندباریک و اینترنت اشیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. منظومه‌های ریزماهواره‌ای کوچک و زیر ۵۰ کیلوگرم است و بخش خصوصی به‌راحتی می‌تواند آن را بسازد. در این زمینه مطالعات امکان‌سنجی زیادی انجام شده است و امیدواریم شرکت‌های دانش‌بنیان در این بخش با جدیت به کار خود ادامه بدهند. منظومه ریزماهواره، برنامه‌ای است که ما در افق کوتاه‌مدت خود قرار دادیم. تا پایان ۱۴۰۱ سازمان فضایی، آگهی ثبت‌نام شرکت‌های دانش‌بنیان برای حضور در مناقصه و پلتفرمی را که باید برای این کار ساخته شود، اعلام می‌کند. پس از حضور شرکتها در مناقصه و بررسی‌هایی که انجام می‌گیرد، ما با آنها قرارداد منعقد می‌کنیم. در این گام ما شرکتها را شناسایی و آنها را توانمند می‌کنیم تا بتوانند به سمت گام اصلی که ساخت ماهواره برای ارائه خدمات پهن‌باند است، حرکت کنند. این اتفاق منجر به ارائه اینترنت می‌شود؛ همان کاری که منظومه ماهواره‌ای استارلینک توانایی انجام آن را دارد.»
رئیس سازمان فضایی ایران البته به طرق مختلف و از طریق رسانه‌ها تأکید کرده است که ساخت منظومه ماهواره‌ای در کشور ما به صورت انفرادی جلو نخواهد رفت: «برای رسیدن به این هدف باید برای ارتفاعات مختلف چندصد و چندهزار ماهواره در زمان کوتاه به مدار مد نظر پرتاب شوند. اگر اکنون پرسیده شود در آینده نزدیک (دوساله) و صرفا با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی می‌توان منظومه ماهواره‌ای ساخت، پاسخم منفی است. در اهداف این‌چنینی باید کنسرسیوم بین‌المللی شکل بگیرد. نقشه راه ما این است که ایران با چند کشور علاقه‌مند دیگر که با آنها رایزنی کرده‌ایم، برای ساخت منظومه ماهواره‌ای همراه شوند. با تشکیل این کنسرسیوم یک پلتفرم را به صورت مشترک طراحی و آن را به منظومه تبدیل خواهیم کرد. شکل‌گیری این منظومه می‌تواند رقیبی برای منظومه استارلینک باشد. قطعا در بازه زمانی دو تا سه‌ساله این کار انجام‌شدنی نیست، اما هرقدر مشارکت بالاتر برود، قطعا در مدت‌زمان کوتاه‌تری می‌توانیم به این هدف دست پیدا کنیم. دستیابی به منظومه ماهواره‌ای (IOT، اینترنت اشیا) و پهن‌باند هر دو در برنامه ما هستند.»
چرا این وعده‌ها به نتیجه نمی‌رسند؟
کارشناسان و پژوهشگران فضایی در ایران یکی از مهم‌ترین مشکلات و چالش‌های فناوری فضایی کشور را چالش مدیریت می‌دانند. عدم کارایی برنامه‌ها و اقدامات مدیران فضایی در کشور، آسیب‌های فراوانی به ظرفیت‌های این حوزه وارد کرده است. برای مثال همین ازدست‌رفتن عضویت در شورای حکام آی‌تی‌یو، مناقصات ایران و دیگر کشورها درست شبیه ازدست‌دادن راهبردی‌ترین نقاط مداری ایران، ظرفیت‌های بی‌نظیری را از ایران گرفته است، اما مدیر سازمان فضایی ایران دم از کنسرسیوم بین‌المللی برای ایجاد منظومه‌های ماهواره‌ای می‌زند.
همکاری‌های بین‌المللی همواره نقش اساسی در توسعه دانش و فناوری‌های پیشرفته دارند. در حوزه فضایی این پدیده نقش درخور توجه‌تری نیز دارد. یک مثال واضح برای این مورد، همکاری روسیه و آمریکا در زمینه ایستگاه فضایی بین‌المللی یا بعضی پروژه‌ها و پرتاب‌های فضایی است. همکاری‌هایی که حتی در پیچیده‌ترین تنش‌های بین دو کشور ادامه داشته و گاه حتی باعث کوتاه‌آمدن طرفین در بعضی از خواسته‌های سیاسی شده است. تعدادی از کشورهای اروپایی هم برای رقابت با ابرقدرت‌های فضایی به همکاری بین‌المللی روی آورده‌اند و به همین دلیل است که آژانس فضایی اروپا تشکیل شده است. مهم‌ترین موفقیت‌های فضایی همسایگان ما در خاورمیانه هم با توجه به همکاری‌های بین‌المللی این کشورها انجام شده است. نمی‌توانیم اثر همکاری بین‌المللی برای توسعه دانش و فناوری‌های فضایی در کشور را نادیده بگیریم، ولی می‌دانیم به دلیل ضعف در تمامی لایه‌های مدیریتی حتی نمی‌توانیم به کوچک‌ترین همکاری‌های بین‌المللی امیدوار باشیم.
سازمان فضایی ایران تاکنون از رکوردداران عدم ثبات مدیریتی در کشور به حساب می‌آید و پس از تأسیس سازمان فضایی ایران در حدود ۱۷ سال (پیش از حسین سالاریه)، ۱۰ نفر پشت میز ریاست سازمان فضایی نشسته‌اند تا میانگین مدت ریاست حدود ۱.۷ سال برای هر مدیر مهم‌ترین نهاد فضایی ایران رقم بخورد اما همزمان مدیر سازمان فضایی ایران تأکید می‌کند در دو یا سه سال دسترسی به استارلینک ایرانی امکان‌پذیر نیست و صحبت از برنامه ۱۰ ساله می‌کند. البته حسین سالاریه می‌داند که پیش از این چندین برنامه ۵ ساله و ۱۰ ساله و یک سند جامع هوافضا تدوین شده است که هیچ‌کدامشان به نتیجه کامل نرسیده‌اند. همین طور البته یک جست‌وجوی ساده در اینترنت نشان می‌دهد اخبار مشابه از وعده‌های هیجان‌انگیز از حدود ده‌ها پروژه فضایی از مدیران سابق در رسانه‌ها اعلام شده است که هنوز تکلیف آنها مشخص نیست و اکثر آنها بدون نتیجه خاص رها شده‌اند. همین‌طور چندین پروژه فضایی در کشور به دلیل اشتباهات مدیران قبلی در آینده‌نگری و آینده‌پژوهی از اولویت‌های امروز خارج شده‌اند مناقصات ایران و دیگر کشورها و معلوم نیست همین وعده دسترسی به استارلینک ایرانی در ۱۰ سال آینده اصلا اولویت داشته باشد یا نه! این در حالی است که تعداد بسیار زیادی از نخبگان فضایی کشور به دلیل شرایط بد این حوزه، چالش‌های اقتصادی و اجتماعی و اتفاقا در نتیجه همین وعده‌های بی‌نتیجه، مجبور به مهاجرت داخلی یا خارجی شده‌اند و در حوزه‌ها یا کشورهای دیگر مشغول به فعالیت هستند. در حالی که همین هیجانات مدیران و استفاده تبلیغاتی از فناوری فضایی، باعث شد دانشگاه‌های مختلف کشور حتی مجموعه‌هایی شبیه پیام نور، با آموزش رشته مهندسی هوافضا صدها فارغ‌التحصیل هوافضایی بدون امکان اشتغال پایدار تحویل جامعه بدهند.
یکی دیگر از مهم‌ترین عوامل موفقیت یا شکست در پروژه‌ها و برنامه‌های فضایی، توجه یا عدم توجه به درس‌ها و تجربه‌های گذشته و دیگران است. متأسفانه در کشور نه شکست‌های فضایی و نه موفقیت‌های این حوزه به خوبی تحلیل نمی‌شوند. حتی تیم‌ها یا نهادهای خاص تجربه‌آموزی نیز برخلاف کشورهای پیشرفته در ایران تقریبا وجود ندارند. گاهی هم بدون توجه به اتفاقات و آموخته‌های سایر کشورها به دنبال اختراع مجدد چرخ هستیم و پروژه‌های عجیبی را به همین دلایل در کشور تعریف می‌کنیم.
تبلیغات، مهم‌ترین کاربرد فناوری فضایی در ایران
همان‌طور که اشاره شد، فناوری فضایی کاربردهای مختلفی دارد و به دلیل ظرفیت‌هایی که دارد می‌تواند در مدیریت پدیده‌ها به بشریت کمک کند. برای مثال ماهواره‌های سنجش از دور می‌توانند در نظارت بهتر انسان بر زمین مفید واقع شوند یا اینکه در مدیریت چالش‌ها و بحران‌های طبیعی و بشری مانند آتش‌سوزی، زلزله، ترافیک، آلودگی، جرائم و. کاربرد داشته باشند.
یکی دیگر از مهم‌ترین کاربردهای فناوری فضایی موقعیت‌یابی و ناوبری است؛ مانند سیستم‌های مکان‌نمای جهانی (جی‌پی‌اس) و سیستم‌های مشابه آن. برای مثال در روسیه ماهواره‌های «گلوناس»، در اتحادیه اروپا ماهواره‌های «گالیله» و در چین ماهواره‌های «بایدو» کاربردهایی مشابه جی‌پی‌اس دارند. البته چند کشور دیگر نیز درصدد هستند تا ماهواره‌های ناوبری و موقعیت‌یابی بومی خود را به فضا ارسال کنند یا در طرح‌هایی که اشاره شد، همکاری داشته باشند.
این تمایل‌ها نشان می‌دهد که حوزه ناوبری فضایی بسیار قابل توجه و پراهمیت است. از این فناوری می‌توان در علوم زیستی و جهان‌شناسی نیز استفاده کرد که فعالیت‌هایی مثل ارسال موجود زنده، انسان و فضاپیماهای اکتشافی از جمله آنهاست. آزمایش‌های زیستی در فضا، کهکشان‌ها، جست‌وجو و یافتن نشانه‌های زندگی در سیاره‌های دیگر نیز از جمله دستاوردهای آن به حساب می‌آید؛ بنابراین این فناوری به‌نوعی برای شناخت شگفتی‌های جهان آفرینش نیز کاربردهای مؤثری دارد.
کاربردهای فناوری فضایی به موارد گفته‌شده محدود نمی‌شود و در بسیاری از بخش‌های زندگی ما رخنه کرده است تا کیفیت زندگی بشر را افزایش دهد. برای نمونه این فناوری این امکان را می‌دهد که در پخش مستقیم یک مسابقه فوتبال بتوانیم با استفاده از ماهواره‌های پخش زنده رادیویی و تلویزیونی تصاویر را از یک ناحیه به تمام دنیا ارسال کنیم و اینکه راه‌حل‌های بهتری برای ارتباطات و تبادل داده‌ها داشته باشیم. همچنین این فناوری از مستعدترین فناوری‌هایی است که می‌تواند جریان اقتصادی توسعه‌زا را در جامعه ایجاد کند؛ جریان‌های مالی‌ای که در این حوزه در جهان جریان دارد، اکنون به میلیاردها دلار رسیده است. این مقوله می‌تواند به راحتی اقتصادهای پرچالش را نجات دهد. اگرچه پیچیده، زمان‌بر و هزینه‌بر است اما از طرفی دیگر دسترسی‌های خاصی را به انسان می‌دهد که می‌تواند در بلندمدت به ایجاد توسعه اقتصادی و جریان‌های اشتغال‌زا در جوامع مختلف منجر شود. از فضا می‌توان در پیشگیری و مدیریت بهینه بحران‌های طبیعی بهره برد؛ مدیریت بحران بیشتر با نظارت درست و آگاهی مناسب از عوامل و منابع بحران‌زا در ارتباط است. اگر یک وسیله خوب برای نظارت و مدیریت داشته باشیم به‌راحتی می‌توان یک بحران را مدیریت کرد. فناوری فضایی نمی‌تواند با آتش‌سوزی، زلزله، آلودگی هوا و دیگر بحران‌های طبیعی و زیستی مبارزه کند، اما شرایطی ایجاد می‌کند که در مهار آنها با مشکلات و چالش‌های کمتری مواجه شویم و با ایجاد آگاهی به وسیله اطلاعاتی که در اختیار ما می‌گذارد از توسعه بحران‌ها پیشگیری می‌کند. فناوری فضایی با نگاهی که از بالا به مناقصات ایران و دیگر کشورها زمین دارد، نظارت بهینه به آن را ممکن می‌کند. از این رو می‌تواند بسیاری از تغییراتی را که در سطح زمین ایجاد می‌شود، مشاهده کند. بنابراین با استفاده از این نوع فناوری می‌توان به‌راحتی تحلیل و گاهی پیش‌بینی کرد تا به مدیریت صحیح‌تر دست یافت. برای مثال اگر آتش‌سوزی در جنگل‌ها اتفاق بیفتد برای مهارکردن آن یا شناخت منبع آتش‌سوزی بدون استفاده از فناوری فضایی باید هزینه زیادی متقبل شد تا دریابیم آتش‌سوزی چطور و از کجا شروع شده است و ادامه پیدا می‌کند. در صورتی که با استفاده از فناوری فضایی با هزینه‌ای بسیار کمتر می‌توان به راحتی این مشکلات را مدیریت کرد. چون نظارت از بالا را در اختیار داریم.
در میان این همه کاربرد مفید و مؤثر اما مدیران در ایران دودستی به کاربرد تبلیغات، غرورآفرینی و اقتدارزایی چسبیده‌اند و آن را رها نمی‌کنند. نتیجه فناوری و به‌ویژه فناوری فضایی در هر حالت قرار است بهبود کیفیت زندگی مردم در سراسر جهان باشد یا بخش‌هایی از مهم‌ترین نیازهای بشری را تأمین کند. در ایران نیز این امر استثنا نیست؛ فناوری فضایی باید در حل چالش‌های متعدد کشور و ایجاد فرصت‌های جدید برای بهبود کیفیت زندگی مردم مؤثر باشد. باید دقت کنیم نیازهای اصلی چه هستند و برنامه‌ریزی‌ها، هدف‌گذاری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها را براساس همان نیازها انجام دهیم. مدیران ما فقط به تبلیغات و نیاز غرور ملی توجه می‌کنند و بدون دقت در سایر عوامل برنامه‌ریزی‌های عجیبی برای رسیدن به آن دارند که در عین حال که به نتیجه نرسیده، آسیب‌زننده هم بوده است. در نهادهای مختلف ده‌ها برنامه چندساله برای توسعه فناوری فضایی در کشور نوشته شده که گاهی به دلیل همین اهداف تبلیغاتی موازی‌کاری‌ها را هم در پیش داشته است.»
موانع موجود در توسعه صادرات خدمات دانش‌بنیان از طریق مناقصات بین‌المللی
یکی از شاخصه‌های اصلی شرکت‌های توانمند دانش‌بنیان، نگاه به بازارهای برون‌مرزی و در نتیجه کسب آمادگی و ایجاد زیرساخت‌های لازم در بنگاه برای ورود به این حوزه است.
موانع موجود در توسعه صادرات خدمات دانش‌بنیان از طریق مناقصات بین‌المللی
یکی از شاخصه‌های اصلی شرکت‌های توانمند دانش‌بنیان، نگاه به بازارهای برون‌مرزی و در نتیجه کسب آمادگی و ایجاد زیرساخت‌های لازم در بنگاه برای ورود به این حوزه است. شرکت‌های دانش‌بنیان، راه‌های مختلفی را برای ورود به بازارهای صادراتی هدف طی می‌کنند. فروش مستقیم، مشارکت با واسطه‌های صادراتی، صادرات از طریق مشارکت با بنگاه‌های محلی (از اعطای نمایندگی تا همکاری استراتژیک)، حضور در مناقصات و . برخی از این موارد می‌باشند. در این مطلب به بررسی مزیت‌های مسیر ورود به بازارهای صادراتی محصولات دانش‌بنیان از طریق شرکت در مناقصات و برخی از چالش‌های مرتبط با آن می‌پردازیم.
یکی از مزیت‌های اصلی صادرات از طریق مناقصات، مشارکت و اجرای پروژه‌های مهم و حتی گلوگاهی می‌باشد. هرقدر وزن این گونه پروژه‌ها در سبد صادراتی کشور (کالا و خدمات) بیشتر باشد، منافع بلندمدت‌تری در روابط دوجانبه با کشورهای هدف در پی خواهد داشت.
مزیت دیگر ورود به بازارهای هدف از طریق مناقصات، بهره‌مندی از توانمندی‌های بخش خدمات کشور در اجرای پروژه‌های برون‌مرزیست. حجم بالای نیروی انسانی متخصص، قیمت تمام شده پائین، تنوع بالای تخصص‌های شکل‌گرفته، از مزایای بخش خدمات دانش‌بنیان کشور به شمار می‌رود. همچنین تاکنون تجارب متعددی در کشورهای مختلف در پروژه‌های زیرساختی مانند راه و ساختمان، سدسازی، انرژی و . مشاهده گردیده‌است.
در عین حال، موفقیت بنگاه‌های ایرانی علی الخصوص دانش‌بنیان در مناقصات بین‌المللی با چالش‌های متعددی روبروست. در ادامه به برخی از آنها- که مربوط به محیط کسب و کار این شرکت‌هاست- اشاره می‌گردد:
- دسترسی به اطلاعات مناقصات اعلام شده : اغلب بنگاه‌ها از زمان اعلام یک مناقصه تا موعد تحویل اسناد بطور میانگین 3 هفته فرصت برای حضور دارند. در نتیجه رصد مداوم و اطلاع بموقع از جزئیات مناقصه اهمیت بالایی دارد. ترجمه و پالایش این حجم از اطلاعات چالشیست که بسیاری از شرکتها با آن روبرو هستند.
- خرید، تکمیل و ارائه اسناد مناقصه : پس از اطلاع از مناقصه، شرکت باید اصل اسناد مناقصه را از مناقصه‌گذار خریداری نماید. در برخی از موارد هزینه خرید این اسناد بیش از 1000 دلار می‌باشد که این رقم با احتساب تدوین و ترجمه سایر اسناد مورد نیاز (آگهی تاسیس، گواهی‌ها و مجوزهای شرکت و . ) گاهی تا مبلغ 2000 دلار و بیشتر نیز می‌رسد.
همچنین با توجه به عدم دسترسی مستقیم شرکت‌های متقاضی حضور در مناقصه در کشور هدف، خرید و ارسال اصل اسناد مناقصه برای متقاضی، یکی دیگر از چالش‌هاست.
- ارائه ضمانت‌نامه شرکت در مناقصه: مناقصه‌گذاران برای حفظ پایبندی شرکت‌کنندگان در مناقصه پس از برنده‌شدن، همراه با اسناد مناقصه، ضمانت‌نامه شرکت در مناقصه نیز طلب می‌کنند. یکی از چالش‌های بنگاه‌های دانش‌بنیان ایرانی برای دریافت این ضمانت‌نامه، زمان‌بر بودن و مقبولیت ضمانت‌نامه‌های ارزی صادرشده توسط بانک‌های داخلی نزد مناقصه‌گذاران کشور هدف است. در حال حاضر شرکتها می‌توانند پس از دریافت مجوز از سازمان برنامه و بودجه، از بانک‌های عامل داخلی، ضمانت‌نامه ارزی شرکت در مناقصه با مدل حمایتی (2 درصد سپرده‌گذاری نقد و مابقی سایر وثایق) دریافت نمایند. طبق مشاهدات میدانی، این فرآیند زمان‌بر بوده و با توجه به فوریت متقاضیان، مدل ناکارآمدی محسوب می‌شود. علاوه بر این، ضمانت‌نامه صادره تنها برای بانک‌های خارجی طرف قرارداد کارگزاری با بانک ایرانی قابل قبول است که این نیز محدودیت بزرگیست.
- لزوم داشتن شریک محلی برای حضور در مناقصه: براساس قانون تجارت برخی از کشورها مانند عراق و سوریه که از مقاصد مهم صادراتی کشورمان نیز محسوب می‌شوند، تنها شرکت‌های دارای مجوز ثبت محلی می‌توانند در مناقصات شرکت‌کنند. این مسئله مانع بزرگی بر سر راه شرکت‌های ایرانی است که شریک تجاری محلی در کشور مقصد ندارند.
هرچند در این مسیر، مشکلات دیگری نیز وجود دارد که برخی از آنها ناظر بر نقص قوانین کشور است. به عنوان مثال سازوکارهای تعریف شده در آئین‌نامه اجرایی صادرات خدمات فنی و مهندسی موانعی را بر سر تامین مالی، دریافت تضامین، تجهیز کارگاه در کشورهای هدف، خروج تجهیزات و . قرار می‌دهد. در این حالت، هرچقدر هم شرکت از توانمندی فنی و اجرایی لازم برای اجرای پروژه برخوردار باشد، موفقیت وی با تردیدهای جدی روبرو می‌گردد.
ارائه راهکاری جامع و عملیاتی برای کمک به شرکت‌های دانش‌بنیان در فرآیند حضور در مناقصات بین‌المللی، مستلزم توجه به زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های نهادی موجود در کشور علی‌الخصوص نقش راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به عنوان نهاد اصلی سیاست‌گذار در عرصه تقویت شرکت‌های دانش‌بنیان می‌باشد.
در مطلب بعدی به تبیین مدلی برای فائق آمدن بر چالش‌های ذکر شده و همچنین تسهیل فرآیند نفوذ به بازارهای صادراتی از طریق مناقصات برگزار شده می‌پردازیم.
بازار مناقصات ایران و کشورهای منطقه
وقتی در مورد کشورهای منطقه صحبت می کنیم، عموماً به کشورهای حوزه ی خاورمیانه اشاره داریم که فارغ از شرایط اقتصادی و سیاسی، عموم معاملات مهم این کشورها نیز از طریق برگزاری مناقصات انجام می شود.
به گزارش رتبه آنلاین،واژه “منطقه”، عموماً اشاره دارد به مجموعه کشورهای بین سه قاره (آسیا ـ اروپا ـ آفریقا) که به حوزه ی “خاورمیانه” معروفند و همچنین کشورهای آسیای میانه (CIS). با توجه به جغرافیای سیاسی و اقتصادی، اجماع دقیقی در مورد خطوط مرزی منطقه ی خاورمیانه وجود ندارد. بعنوان یک مبنا، 17 کشور قطعاً در حوزه ی خاورمیانه قرار دارند که عبارتند از: ایران، عربستان سعودی، قطر، امارات متحده عربی، عمان، عراق، بحرین، یمن، فلسطین اشغالى، اردن، سوریه، لبنان، کویت، مصر. همچنین کشورهای لیبی، موریتانی، الجزایر، سودان، تونس و مغرب (مراکش) نیز در برخی موارد در زمره ی کشورهای خاورمیانه قرار می گیرند. مشخصاً بیش از یک پنجم جمعیت جهان در این حوزه ساکن هستند. با اینحال، وقتی در مورد کشورهای منطقه صحبت می کنیم، عموماً به کشورهای حوزه ی خاور میانه (17 کشور) اشاره داریم.
عموم معاملات مهم این کشورها نیز از طریق برگزاری مناقصات انجام می شود. بر اساس بررسی های انجام شده، تشابهات زیادی در زمینه ی تامین بودجه جهت پروژه های عمرانی و زیربنایی در سطوح ملی و بین المللی، استانداردها، شرایط کیفی و فنی و همچنین نحوه ی برگزاری مناقصات در کشورهای منطقه با ایران وجود دارد. بر اساس همین بررسی ها، تعداد مناقصاتی که در ایران برگزار می شود دارای اختلاف زیادی با بقیه ی کشورهای منطقه است. بعنوان مثال، متوسط تعداد مناقصات برگزار شده در یک ماه جهت ایران در حدود 8000عنوان و برای کل کشورهای منطقه در حدود 67000 عنوان شمارش شده است. بدین معنی که متوسط مناقصات کشورهای منطقه کمتر از 4000 عنوان در ماه است. از لحاظ کمیت، کشورهای عربستان سعودی، امارات متحده، عراق، کویت و افغانستان رتبه های بیشترین تعداد مناقصات برگزار شده را دارا هستند.
مناقصه های بین المللی، شرایط و محدودیت ها
طبیعتاً بخشی از مناقصات کشورهای منطقه، بعنوان مناقصه های بین المللی و تحت شرایط متعارفی جهت جذب سرمایه، دانش و یا نیروی کار از خارج حدود مرزی برگزار می شوند. تعداد مناقصات بین المللی دقیقاً تابعی از سطوح ارتباط و تعاملات سیاسی با سایر کشورهاست. با توجه به شرایط افعانستان و عراق، در این دو کشور عمدتاً مناقصات بین المللی در حوزه های طرح و احداث و سپس تامین کالا و تجهیزات شاخص هستند. با توجه به قوانین داخلی هر کشور نیز شرایط متفاوتی جهت شرکت در مناقصات تعریف شده است. بعنوان مثال، شرکت در مناقصات طرح و احداث در عراق، عموماً توسط نمایندگی های مشخصی که در سایر کشورها مستقر هستند صورت می پذیرد. در حالیکه برای شرکت در مناقصات افغانستان، تاسیس شرکت در این کشور منجر به دریافت تسهیلات مناسبی جهت مناقصه گران خواهد شد. همچنین جهت شرکت در مناقصات کشورهایی نظیر عربستان و یا امارات متحده، شرایط خاصی لحاظ شده که عموماً بازرگانان و صاحبان صنایع ایرانی را به سمت تامین کالا و تجهیزات سوق داده است. البته جهت این سری کشورها، که همزمان تعاملات سیاسی عمیقی با کشورهای اروپایی و آمریکا دارند، انتظار حضور شرکت های ایرانی در حوزه ی طرح و احداث و با درنظر گرفتن تفاوت استانداردهای فنی و ارتباطات سیاسی چندان منطقی نخواهد بود.
پیش نیازهای شرکت درمناقصاتبین المللی منطقه
با توجه به اینکه شرایط عمومی مناقصات بین المللی منطقه مشابه مختصات FIDIC تعریف شده است، شرکت های ایرانی می بایست تمرکز خود را بر بهینه سازی سایر شرایط قرار دهند. اولین الزام در زمینه ی شرکت در مناقصات بین المللی، تهیه ی پروفایل جامعی از شرکت و به زبان انگلیسی ست که قابلیت ترجمه به زبان کشور موردنظر را نیز دارا باشد. این پروفایل می بایست حاوی اطلاعات جامعی از سوابق، امکانات، توانمندی ها و همچنین صورت های مالی استاندارد باشد. در وحله ی بعدی، بررسی شرایط مناسب جهت تعامل با مناقصه گزاران خواهد بود که بصورت استاندارد از طریق اتاق های بازرگانی فیمابین صورت می گیرد. ضمن اینکه در برخی از کشورها امکان ثبت شرکت و یا نمایندگی رسمی هم وجود دارد که تسهیلات بیشتری را در اختیار متقاضیان شرکت در مناقصات قرار خواهد داد. بعنوان مثال، در صورت ثبت شرکت در افغانستان، مالیات متعلقه به فعالیت های موضوع پیمان در حدود 2% و به نسبت 7% مالیات فعالین اقتصادی فاقد شرکت رسمی در این کشور خواهد بود. راهکار مناسب دیگر نیز در قالب قراردادهای کنسرسیوم و یا شراکت راهبردی قابل تعریف است که در این حالت، حداقل یکی از شرکت ها مناقصات ایران و دیگر کشورها دارای ملیتی از کشور مورد نظر خواهد بود. تعداد معدودی از شرکت های ایرانی نیز که در حوزه ی مناقصات و معاملات بین المللی دارای سوابق رسمی و یا ارتباطات مناسب هستند، با تسهیلات و شرایط مناسب تری می توانند در این سری مناقصات شرکت کنند. با اینحال، فارغ از حوزه های فنی و تخصصی، درنظر گرفتن شرایط مالی و مبادلات پولی با توجه به محدودیت های اقتصادی موجود و عدم ثبات نرخ ارز بعنون رکن اصلی شرکت در مناقصات بین المللی و برای شرکت ها و بنگاه های اقتصادی ایرانی مطرحیت دارد. با درنظر گرفتن این پارامترها، بهترین راهکار جهت توفیق در مناقصات بین المللی، استفاده از خدمات قابل ارائه توسط اتاق های بازرگانی، بانک های تخصصی و همچنین مشاوران خبره است.
اطلاع رسانی از طریق پایگاه مناقصاتبین المللی
بخشی از اطلاعات مربوط به مناقصات بین المللی در حال برگزاری کشورهای منطقه، از طریق اتاق های بازرگانی ارائه می شود. شرکت های ایرانی عضو اتاق های بازرگانی در اولویت دریافت این سری اطلاعات قرار دارند و ارتباطات عمیق تری نیز از طریق اعزام هئیت های تجاری و شناسایی و بررسی فرصت ها و توانمندی ها بوجود می آید. با اینحال، اطلاعات جامع تر از طریق پرتال های تخصصی اطلاع رسانی مناقصات در دسترس متقاضیان خواهد بود. ماهیت این پرتال ها، تقریباً مشابه وب سایت های مناقصات کشور است با این تفاوت که حوزه ی اطلاع رسانی آنها فرامرزی بوده و هزینه ها نیز بر مبنای ارزهای خارجی (عموماً دلار آمریکا) پرداخت می گردد. همچنین برخی از پرتال های ملی کشورهای منطقه نیز بصورت مستقیم اقدام به انتشار مناقصات بین المللی می کنند با اینحال، وب سایت های مناقصات بین المللی از جامعیت و دقت بیشتری برخوردار هستند. یکی از وب سایت های مطرح در زمینه ی اطلاع رسانی مناقصات بین المللی، وب سایت مناقصات www.gtmbids.com است که بخشی از اطلاعات این جستار بر مبنای آن تهیه شده است.
نحوه ی استفاده از سایت مناقصات بین المللی
شرکت های ایرانی، عموماً در حال استفاده از وب سایت مناقصات نظیر www.hezarehinfo.net هستند و با ارکان و نحوه ی طبقه بندی اطلاعات در این وب سایت ها آشنایی دارند. وب سایت های مناقصات بین المللی نیز مشابه پایگاه ذکر شده، مناقصه ها را بر اساس طبقه بندی موضوعی، تاریخ انتشار و برخی شرایط اصلی انتشار می دهند و عموماً از قابلیت جستجوی پیشرفته نیز برخودار هستند. همچنین اطلاع رسانی بر اساس ارسال ایمیل مناقصات ایران و دیگر کشورها نیز بغیر از دسترسی به سایت و در قالب پیام های معروف به Notification صورت می پذیرد. برخی از این وب سایت ها دارای برنامه های کاربردی جهت استفاده از طریق تلفن همراه هستند که معمولاً جذابیت زیادی برای متقاضیان کشورهای دیگر ندارد. ثبت نام در این وب سایت ها مناقصات ایران و دیگر کشورها بصورت آنلاین صورت می پذیرد که در صورت عدم دارا بودن حساب ارزی، استفاده از خدمات شرکت های واسط (که خرید را از طریق اکانت های مالی خود و به نفع متقاضی انجام می دهند) توصیه می شود. اطلاعات مناقصات بین المللی عموماً کامل بوده و تمامی پیش نیازها در آگهی و ضمائم آنها ارائه می گردد. لذا در وحله ی اول نیازی به برقراری تماس جهت دریافت اطلاعات بیشتر نخواهد بود. با اینحال، دارا بودن شرکت و یا دفتر نمایندگی در کشور مورد نظر بعنوان یک مزیت محسوب می شود زیرا بعد از دریافت اسناد (با فرض ارائه ی برخط آنها)، ارتباطات حضوری و تعاملات مسقیم موردنیاز خواهد بود.
مزایده های بین المللی
مزایدات بین المللی نیز از طریق وب سایت ها و پایگاه های اطلاع رسانی مناقصات و بصورت محدود، منتشر می شود. ولی عموماً مزایدات با توجه به ماهیت آنها و همچنین لزوم انجام تراکنش های مالی بر مبنای وجه نقد، چندان موردنظر شرکت های ایرانی قرار نمی گیرند. شرکت های ایرانی عموماً از طریق دفاتر خود و یا واسطه های دارای ملیت کشور برگزار کننده در مزایدات شرکت می کنند و عموم مزایدات موردتوجه شرکت های ایرانی نیز محدود به خرید تجهیزات تولیدی و صنعتی دست دوم و بصورت محدودتر، اقلام صنعتی و یا مصرفی مازاد است. با توجه به روال گمرکی ایران جهت واردات کالاهای مستعمل و یا تجهیزات صنعتی دست دوم، به صرفه بودن شرکت در این سری مزایدات نیازمند تحقیقات جامع و بررسی های مالی ویژه ای خواهد بود.
دیدگاه شما