بحران اعتماد اجتماعی در سیالیت شبکه‌های اجتماعی بررسی اعتماد اجتماعی از خلال واکنش افراد در توییتر به برجام مقاله
اعتماد اجتماعی به عنوان شیرازه‌ی همبستگی اجتماعی، امری بنیادین در برقراری و بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه تداوم جامعه است. پژوهش‌های انجام شده طی سالهای اخیر گویای کاهش اعتماد اجتماعی در ابعاد سازمانی و رسمی آن است. از سوی دیگر در سالهای اخیر با روند رو به رشد استفاده از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مواجه بوده‌ایم که خود به معنای دسترسی سریع به اخبار و داده‌های بسیار درباره‌ی رخدادهای اجتماعی است. چنین به نظر می‌رسد که در شرایط جدید، گسترش ارتباطات جهانی از طریق اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، فرایند شکل‌گیری اعتماد را نیز متأثر کرده و به واسطه‌ی فعالیت در فضای مجازی نقش سازمان‌های غیر رسمی، گروه‌های فعال و حتی افراد در جهت‌گیری اعتماد اجتماعی اهمیت یافته است. در این مقاله کوشیده‌ایم با استفاده از روش‌های نوین داده‌کاوی، با پایش داده‌های توییتر، سطح اعتماد به عملکرد سیاسی دولت درباره موضوع برجام را بسنجیم. برای این منظور توییت‌ها بر اساس اعتماد، بی‌اعتمادی و خنثی دسته بندی شده و مدلی پیش‌بینی کننده برای اعتماد بر اساس داده‌های توییتر ایجاد شده است که متوسط اعتماد را بر اساس معادله رگرسیون اندازه گیری می‌کند. همچنین همبستگی متوسط اعتماد با ارزش کالاهای سرمایه‌ای به طور خاص سکه بهار آزادی و دلار بررسی شده است. نتایج حاکی از آن است که اخبار منفی درباره‌ی برجام باعث افزایش بی‌اعتمادی کاربران می‌شود. از سوی دیگر بین بی اعتمادی که موجب عدم اطمینان نسبت به آینده می‌گردد و نوسان قیمت کالاهای سرمایه‌ای مانند ارز و سکه همبستگی مشاهده می‌شود. به بیان دیگر بی اعتمادی و عدم ثبات اجتماعی تنش در بازار کالاهای سرمایه‌ای مانند سکه و ارز را افزایش داده و ترس از آینده و میل به نگاه‌داشت سرمایه موجب افزایش تقاضا، همچنین رشد بیشتر قیمت کالاهای سرمایه‌ای می‌گردد.
Social trust as a binder of social solidarity is the foundation of society. In recent years researches show a decrease in بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه social trust in its organizational and formal dimensions. On the other hand, in recent years we have faced a growing trend of using the Internet and social networks, which means quick access to a lot of news and data about social events. It seems that in the new situation, the expansion of global communication through the Internet and social networks has also affected the social trust construction. In this situation Informal organizations, active groups and even individuals have had a significant impact on the direction of social trust through cyberspace activities. In this article, we have tried to measure the level of social trust by using modern data mining methods by monitoring Twitter data. For this purpose, tweets are categorized based on trust, distrust and neutral. The predictive model measures the average of trust based on regression equation by monitoring tweets. After that the correlation distrust with the value of capital goods, in particular the Bahar Azadi gold coin and the dollar, has also been examined. The results show that negative news about JCPOA increases users' distrust. The spread of negative news and uncertainty about the future cause fluctuations and rising prices of capital goods such as currency and coins. In other words, distrust and social instability increase tensions in the capital goods market and Untrusted future increase demand of capital goods like coins and currencies to keep it safe from future risks.
خلاصه ماشینی:
اما مسأله چيست و در اين ميانه چه چيز به عنوان مسأله و بحران توجه ويژه ميطلبد، چرا که اگرچه تحقيقات بسياري کاهش اعتماد در ابعاد بين نهادي و رسمي آن را بيان کرده اند، چنين به نظر ميرسد که همه چيز در جريان طبيعي خود سير ميکند و جامعه با يا بدون اعتماد در حال طي کردن مسير خود است ؛ و در دنياي مدرن نيز به تبع نياز و ضرورت هاي خود با تکنولوژيها و ابزارهاي نوين همچون اينترنت و جريان سيال داده ها در فضاي شبکه هاي اجتماعي همراه ميشود. از آنجا که برجام به عنوان معاهده اي بين المللي بر رابطه ي سياسي و اقتصادي ايران در سطح بين المللي، همچنين بر وضعيت اقتصادي و زندگي روزمره مردم در سطح داخلي تأثيرگذار است ، کوشيده ايم با بررسي ديدگاه جامعه به اين رويکرد سياسي دولت که از خلال اخبار در سطح عمومي منتشر شده است و سنجش ميزان اعتماد بر اساس واکنش کاربران شبکه اجتماعي توييتر به رويکرد و عملکرد سياسي دولت ها درباره برجام ، به درک وضعيت کلي رابطه دولت و جامعه بر مبناي اعتماد نزديک شويم . در ادامه اين مقاله به معرفي مدل ارائه شده براي اندازه گيري ميزان اعتماد از روي توييت کاربران با استفاده از شبکه عصبي RNN ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 Continuous Bag-of-Words Model 2 Continuous Skip-gram Model و نمايش داده CBOW ميپردازيم .
بازار نزولی سال ۲۰۲۲؛ آیا تاریخ تکرار می‌شود؟
در ۷ ماه گذشته، بازار ارز دیجیتال و بازار سهام و بهطورکلی اقتصاد جهانی افت چشمگیری را تجربه کرده است؛ افتی که به ایجاد مشکلاتی مانند تورم فراوان، افزایش نرخ بهره، بحران زنجیره تأمین مواد‌غذایی و بحران انرژی و بی‌ثباتی منجر شده است. مجموعه این مشکلات برای هر بازار پرریسکی از‌جمله بازار سهام و ارزهای دیجیتال ضربه‌ای قدرتمند محسوب می‌شود و سرمایه‌گذاران خُرد و نهادی را مجبور می‌کند که در چنین شرایط نامشخصی سرمایه خود را از بازار خارج کنند.
با قیمت فعلی بیت کوین که درمقایسه‌با اوج تاریخی ۶۸هزار‌دلاری حدود ۶۵درصد ریزش کرده و نیز سقوط ۷۰درصدی ارزش کل بازار آلت کوین‌ها، نمی‌توان منکر ورود به بازار نزولی دیگری شد. بااینحال، در‌این‌میان این پرسش مهم مطرح می‌شود: آیا بازار نزولی ۴ سال پیش بار‌دیگر برای ارزهای دیجیتال تکرار می‌شود؟
در این مطلب، وضعیت بازار خرسی در سالهای ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ را تشریح می‌کنیم تا دریابیم که آیا وضعیت فعلی با ۴ سال گذشته واقعاً تفاوت دارد یا چنین نوسان‌هایی صرفاً تغییری کوچک در مسیر پرشتاب صعودی است. همچنین، درباره زمان آغاز چرخه صعودی بعدی و نحوه کسب درآمد در بازار نزولی صحبت می‌کنیم؛ پس تا انتهای این مطالب با ما همراه باشید.
بازار خرسی سال ۲۰۱۸
در سال ۲۰۱۷، شاهد اولین هجوم گسترده تراکنش‌های خُرد در فضای ارزهای دیجیتال بودیم. در آن زمان، قیمت بیت کوین افزایش سریعی تجربه کرد و به اوج تاریخی ۱۹,۱۰۰ دلار رسید. به‌دنبال آن، افراد بسیاری با هدف جذب سرمایه ICOهای خود را راه‌اندازی کردند. شرکت‌های معمولی کلمه بلاک چین بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه را به اسامی خود اضافه کردند تا قیمت سهامشان را افزایش دهند. ۲۰۱۷ به‌نوعی سال هرج‌و‌مرج و آشفتگی بود؛ زیرا قوانین کمتری درمقایسه‌با دوران فعلی وجود داشت و فضا پر از فرصت‌طلبانی بود که به‌دنبال به‌دست‌آوردن پول از جیب سرمایه‌گذاران ناآگاهی بودند که برای اولین‌بار در ارزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری می‌کردند.
باوجوداین، فضای بازار ارز دیجیتال به‌شدت داغ شده بود و سرمایه‌گذاران پول خود را بدون فکر در هر‌چیزی سرمایه‌گذاری می‌کردند و با کمترین ارزیابی می‌خواستند به این جریان پرهیاهو بپیوندند. با فرارسیدن سال ۲۰۱۸، هیجان از بین رفت و احساس درد در مردم شروع شد. کمتر از شش ماه پس از اوج‌گیری شور‌واشتیاق در ICOها، بیش از ۹۰درصد پروژه‌ها متوقف شدند و بسیاری از پروژ‌های دیگر نیز در ۱۸ ماه باقی‌مانده این بازار به خوابی عمیق فرو‌رفتند. در اواخر سال ۲۰۱۸ تا اواسط سال ۲۰۱۹، قیمت بیت کوین درمقایسه‌با اوج تاریخی‌اش حدود ۸۳درصد کاهش یافت و به کف قیمتی ۳هزار دلار سقوط کرد.
در آن مقطع زمانی، احساس ترس و بی‌اعتمادی و تردید (FUD) وارد فضای بازار شد. ترس از قانون‌گذاری به‌دلیل رواج کلاه‌برداری و ممنوعیت ارزهای دیجیتال در چین و کره‌جنوبی عواملی بودند که برای فضای ارز دیجیتال چندان خوشایند به‌نظر نمی‌رسیدند. درست زمانی‌که بازار در اوج قرار داشت، بورس کالای شیکاگو (CME) محصول معاملات آتی بیت کوین خود را عرضه کرد که به سرمایه‌گذاران نهادی اجازه می‌داد با بیت کوین کار کنند.
در‌حالی‌که ترس و بی‌اعتمادی و تردید بر اوضاع آن زمان حاکم و بازار در‌انتظار کاهش فشارها بود، نهادها فروش را در بازار آغاز کردند که همین اتفاق موجب کاهش شدید قیمت بیت کوین شد. این کاهش تا اواسط سال ۲۰۱۹ ادامه یافت. اتریوم نیز بازار خرسی ۲۰۱۸ را درمقایسه‌با بیت کوین در شرایط بسیار بدتری سپری کرد. در آن دوره، قیمت اتریوم کاهشی ۹۳.۸درصدی را تجربه کرد و از ۱,۳۹۶ دلار در اوج تاریخی‌اش، بین ژانویه تا دسامبر۲۰۱۸ به کف ۸۶.۵۴ دلار رسید.
بازار خرسی سال ۲۰۲۲
پس از پاندمی کرونا، بازار رکودی دوماهه را تجربه کرد. با قرنطینه عمومی، عرضه‌وتقاضا کاهش پیدا کرد؛ اما هنگامی‌که بانک‌های مرکزی چاپ پول را ازطریق عرضه چک‌های محرکِ حمایتی برای کمک به مردم و کسب‌وکارها آغاز کردند، پول بسیار زیادی در‌اختیار مردم قرار گرفت و عده زیادی برای خرج‌کردن پول‌ها‌یشان به‌سراغ سرمایه‌گذاری روی ارزهای دیجیتال رفتند.
پس از سقوط قیمت‌ها در مارس۲۰۲۰ (اسفند۱۳۹۸)، دیگر ایام سال شاهد رونق بازار دارایی‌های دیجیتال بود و این رونق «تابستان دیفای» نام گرفت. تا پایان سال، قیمت بیت کوین ۴۰۰درصد افزایش و پس‌از‌آن نیز، این روند صعودی ادامه یافت.
۲۰۲۱ سال توکن‌های غیرمثلی و متاورس و گیمفای بود. این حوزه‌ها با پروژه‌های متعدد به‌سرعت گسترش یافتند و بخشی از ارزش بازار دارایی‌های دیجیتال را ازآنِ خود کردند.
میزان سقوط قیمت بیت کوین از اوج تاریخی سالهای ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ تا کف قیمتی در بازارهای خرسی
بازار ارزهای دیجیتال پس از رسیدن به اوج در نوامبر۲۰۲۱ (آذر۱۴۰۰)، روندی نزولی و پیوسته را آغاز کرد. کسانی که ماه نوامبر را زمان اوج قیمت در نظر گرفته بودند، متوجه شدند که بازار قرار است دستخوش تغییرات و تورم چشمگیری شود.
در‌این‌میان، تنها راه دولت‌ها برای مهار این تورم افسار‌گسیخته که آثارش در اوایل و اواسط سال ۲۰۲۲ مشهود شد، آغاز سیاست‌های سخت‌گیری کمّی (Quantitative Tightening) ازطریق افزایش نرخ بهره بود. متأسفانه انکار شروع بازار خرسی در ماه آوریل (فروردین) موجب شد سرمایه افراد زیادی در شرایطی قرار بگیرد که شاید به‌این‌زودی‌ها نتوانند دوباره به آن دست یابند.
بااینحال، مسیر پیش رو واضح به‌نظر می‌رسد. سیاست پولی سخت‌گیرانه فدرال رزرو به‌منظور کنترل تورم و افزایش نرخ بهره دردسرهای زیادی برای بازارها ایجاد کرده که این مسئله ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. ازآنجاکه چاپ پول از زمان آغاز کووید-۱۹ در سطح بی‌سابقه‌ای قرار گرفته، برای فدرال رزرو دشوار است که تورم را بدون آسیب‌های زیاد کاهش دهد. درنتیجه این امر همزمان با گسترش تورم، رکود درخورتوجهی شکل گرفته و این در حالی است که درآمد مردم تغییری نکرده و هزینه‌ها نیز در حال افزایش است.
با تطبیق کف‌های قیمتی بیت کوین در بازار خرسی سالهای ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ این احتمال وجود دارد که این روند نزولی ۱۸ماهه بین بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه سالهای ۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹، برای سال ۲۰۲۲ حدود ۱۱ ماه دیگر ادامه پیدا کند.
قیمت بیت کوین
با نگاه به تعداد کاربران فعال روزانه بیت کوین بین دو اوج قیمت سالهای ۲۰۱۷ و ۲۰۲۱، می‌توان دید که این تعداد حدود ۱۰درصد افزایش یافته است. تعداد آدرس‌های فعال روزانه از ۹۶۶,۷۰۱ آدرس در دسامبر۲۰۲۱ (دی۱۴۰۰) به ۱.۰۴۱میلیون آدرس در آوریل۲۰۲۲ (فروردین۱۴۰۱) رسیده است. علاوه‌براین، ارزش بازار بیت کوین در مدت مشابه ۳۰۰درصد رشد کرده است.
در‌حالی‌که تعداد آدرس‌های کاربران فعال روزانه بین دو اوج تاریخی حدود ۱۰درصد افزایش یافته است، تعداد کل آدرس‌های بیت کوین در همان دوره زمانی تقریباً ۳ برابر شده و از ۳۵۴میلیون به ۹۷۶میلیون رسیده است. این افزایش در تعداد آدرس‌های فعال و تعداد کل آدرس‌های بیت کوین کمک کرده است که در چرخه بازار فعلی، پذیرش و معامله در شبکه درمقایسه‌با سال ۲۰۱۷ در سطح گسترده‌تری انجام شود.
در‌حال‌حاضر، میانگین حجم معاملات روزانه بیت کوین نزدیک به ۵ تا ۶میلیارد دلار است که در سال ۲۰۱۷، این رقم حدود ۰.۸ تا ۰.۹میلیارد دلار بود.
قیمت اتریوم
اگر بخواهیم مقایسه کنیم، در‌حال‌حاضر قیمت فعلی اتریوم درمقایسه‌با اوج تاریخی‌اش در سال ۲۰۲۱، حدود ۶۴درصد کاهش یافته است.
میزان سقوط قیمت اتریوم از اوج تاریخی سالهای ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ تا کف قیمتی در بازارهای خرسی
باید توجه کرد که قیمت اتریوم بین دو اوج تاریخی خود در سالهای ۲۰۱۸ و ۲۰۲۱، حدود ۲۴۴درصد افزایش یافته است و در‌عین‌حال ارزش کل قفل‌شده (TVL) در دیفای که بیشترین فعالیت آن روی شبکه اتریوم وجود دارد، با راه‌اندازی برنامه‌هایی مانند یونی سواپ، کامپاند، سینتتیکس و یِرن فایننس به ۶۶.۷میلیارد رسیده دلار و توانسته است اوج ۱۸۴.۵میلیارددلاری را تجربه کند. ناگفته نماند تعداد کل توکن‌های فهرست‌شده در وب‌سایتی مانند کوین‌مارکت‌کپ نیز از ۱,۳۵۹ توکن فراتر رفته و به حدود ۲۰,۰۰۰ توکن رسیده است.
اگر کاهش قیمت اتریوم را با کاهش ۹۳.۸درصدی آن در بازار خرسی سال ۲۰۱۸ مطابقت دهیم، قیمت آن می‌تواند در بدبینانه‌ترین حالت تا حدود ۳۰۰ دلار هم کاهش پیدا کند! البته این امر مستلزم کاهش ۶۷درصدی دیگری درمقایسه‌با کف قیمتی در بازار نزولی چندماهه اخیر است که محتمل به‌نظر نمی‌رسد.
چه زمان چرخه صعودی بعدی آغاز می‌شود؟
در‌حال‌حاضر، نشانه‌های روشنی مبنی‌بر این موضوع وجود ندارد که بانک‌های مرکزی سیاست‌های پولی سخت‌گیرانه را محدود کرده باشند. ممکن است چند ماه طول بکشد تا شرایط به حالت عادی بازگردد. هنگامی‌که فدرال رزرو محدودیت‌های پولی را کاهش دهد، می‌توانیم برای چرخه صعودی بعدی آماده شویم.
دو پارامتر «افزایش صندوق‌های قابل‌معامله بیت کوین در بورس (ETFs)» و «به‌روزرسانی مرج (Merge) اتریوم» که موجب می‌شود شبکه اتریوم از سازوکار پرمصرف اثبات کار (Proof-of-Work) به سازوکار اثبات سهام (Proof-of-Stake) انتقال پیدا کند، می‌توانند نویدبخش آغاز روند صعودی در بازار باشند. البته نباید فراموش کرد که اتفاق‌های دیگری مانند پایان جنگ اوکراین، تغییر در سیاست‌های پولی فدرال رزرو، قانونی اعلام‌شدن ارزهای دیجیتال و پذیرش کشورهای بیشتر از این دارایی‌ها می‌توانند شکل‌گیری بازار گاوی (صعودی) بعدی را تسریع کنند.
چگونه در بازار نزولی درآمد کسب کنیم؟
همیشه در شرایط دشوار فرصت‌های بزرگ نیز به‌دست می‌آیند و این بازار نزولی نیز از این قاعده مستثنی نیست. این دوران زمانی برای یادگیری و خرید در قیمت‌های ارزان و توجه بیشتر به بازار است. در این بخش، استراتژی‌‌هایی را مرور می‌کنیم که به‌عنوان سرمایه‌گذار می‌توانید از آن‌ها برای به‌حداکثر‌رساندن سود خود تا فرارسیدن روند صعودی بعدی استفاده کنید.
۱. میانگین‌سازی هزینه دلاری (DCA) در سرمایه‌گذاری‌ها: به‌جای تلاش برای یافتن کف‌های قیمتی و سرمایه‌گذاری کل دارایی در یک مرحله، بهتر است ۲۰درصد از سرمایه خود را در دوره زمانی طولانی‌تری سرمایه‌گذاری کنید. بدین‌ترتیب، احتمال بیشتری وجود دارد که میانگین قیمت ورودی مطلوب‌تری به‌دست آورید و از این روش سود کسب کنید.
۲. انجام تحقیقات کافی: تحلیل فاندامنتال پروژه‌ها بهترین راه برای اطمینان از سرمایه‌گذاری در پلتفرم‌هایی است که ظرفیت واقعی دارند و اکنون زمان انجام این کار است. بسیاری از پروژه‌ها طی بازار نزولی از بین می‌روند؛ بنابراین، مهم است که اطلاعات مستند و مطمئنی به‌دست آورید و همه‌چیز را دقیق قضاوت کنید تا در بازار گاوی بعدی، جایگاه مستحکمی داشته باشید.
۳. متنوع‌کردن سبد سرمایه‌گذاری: همان‌طورکه در ماه‌های گذشته شاهد بودیم، شکست و ازدست‌رفتن سرمایه در فضای ارز دیجیتال می‌تواند بسیار دردناک باشد. به‌جای سرمایه‌گذاری در یک پروژه، توزیع ریسک و سرمایه‌گذاری در چند پروژه مختلف تضمین می‌کند که سرمایه‌تان از ایمنی بیشتری برخوردار است.
۴. شورت‌کردن (Shorting) در بازار: بهطورکلی، افرادی که تجربه معامله‌گری ندارند، نباید از این روش استفاده کنند؛ زیرا بدون مدیریت ریسک مناسب و آشنایی کافی با روند نمودارهای قیمتی، همه‌چیز می‌تواند به‌سرعت به‌هم بریزد. در طول روند نزولی، یکی از راه‌های کسب درآمد در بازارهای نزولی، پیش‌بینی کاهش قیمت ارزش یک دارایی یا به‌اصطلاح شورت‌کردن است.
توجه کنید که داده‌های ذکرشده در این مطلب براساس اطلاعات منابع مختلف جمع‌آوری شده است و در‌عین‌حال هیچ‌کدام از روش‌های ذکرشده در این مقاله نباید به‌عنوان توصیه سرمایه‌گذاری یا کسب درآمد تلقی شود.
جمع‌بندی
در چند ماه گذشته، اقتصاد جهان شاهد مشکلات مختلفی مانند تورم فراوان، افزایش نرخ بهره، مسائل زنجیره تأمین و بحران انرژی بوده است. مجموعه این مشکلات می‌تواند به هر بازار پرریسکی مثل سهام و ارز دیجیتال ضربه بزند و سرمایه‌گذاران را مجبور کند که در چنین شرایطی سرمایه خود را از بازارها خارج کنند. با‌توجه‌‌به قیمت فعلی بیت کوین که درمقایسه‌با اوج تاریخی ۶۹هزار‌دلاری خود حدود ۷۰درصد کاهش یافته است و نیز کاهش ارزش کل بازار آلت کوین‌ها، نمی‌توان ورود به بازار نزولی را انکار کرد.
بازار ارز دیجیتال پس از رسیدن به اوج در نوامبر۲۰۲۱، به‌طور‌پیوسته روندی نزولی را طی کرده است. برخی به‌درستی دریافتند که تورم از کنترل خارج شده است و تنها راه دولت‌ها برای مهار آن، آغاز سیاست سخت‌گیری کمّی ازطریق افزایش نرخ بهره است. متأسفانه بسیاری شروع بازار خرسی را انکار می‌کردند که این امر موجب شد افراد زیادی در وضعیتی قرار بگیرند که ممکن است نتوانند در آینده نزدیک به سرمایه‌شان دست یابند.
سیاست پولی سخت‌گیرانه فدرال رزرو به‌منظور کنترل تورم دردسرهای زیادی برای بازارها ایجاد کرده که این مسئله ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. ازآنجاکه چاپ پول از زمان آغاز کووید-۱۹ به‌میزان بی‌سابقه‌ای انجام شده است، کاهش تورم بدون آسیب زیاد برای فدرال رزرو دشوار به‌نظر می‌رسد. درنتیجه همزمان با گسترش تورم و افزایش قیمت‌ها، رکود در حال پیدایش است؛ در‌حالی‌که درآمد مردم تغییری نکرده و هزینه‌ها در حال افزایش است.
در‌حال‌حاضر، نشانه‌های روشنی مبنی‌بر این موضوع وجود ندارد که بانک‌های مرکزی سیاست‌های پولی سخت‌گیرانه را محدود کرده‌اند و ممکن است چندین ماه طول بکشد تا شرایط به حالت عادی بازگردد. هنگامی‌که فدرال رزرو محدودیت‌های پولی را کاهش دهد، می‌توان برای چرخه صعودی بعدی آماده شد. صرف‌نظر از ادامه آشفتگی‌های ژئوپولیتیک، چرخه صعودی بعدی قطعاً فراخواهد رسید؛ اما دشوار است که بگوییم این بار چه اتفاق‌هایی می‌توانند تنور بازار را داغ‌تر کنند. ETF معاملات آنی بیت کوین و به‌روزرسانی مرج اتریوم می‌توانند دو کاتالیزور مهم برای بازار صعودی بعدی باشند.
دیدگاه شما درباره مدت‌زمان بازار نزولی ۲۰۲۲ چیست؟ با شرایط موجود، فکر می‌کنید چرخه صعودی بعدی چه زمانی آغاز می‌شود؟
سیل اخیر، بحران بی‌اعتمادی به دولت را نشان داد
حق شناس گفت: امروز، مجلسی که به دولت رای بالایی داد، صدایش درآمده و چندین تن از وزرا را در نوبت استیضاح قرار داده است اما به دلیل ملاحظات هیئت رئیسه مجلس، این استیضاح‌ها اعلام وصول نشده است.
محمدجواد حق شناس فعال سیاسی اصلاح‌طلب در پاسخ به این سوال که عملکرد یک ساله حجت الاسلام سیدابراهیم رئیسی را با توجه به فرا رسیدن سالگرد تنفیذ او به مقام ریاست جمهوری چه طور تحلیل می‌کنید، گفت: علیرغم آنکه برای اولین بار است که شاهد تحقق آرزوی نزدیک به سه دهه‌ای جریان اصولگرا برای ایجاد هماهنگی میان دولت با سایر قوا هستیم، بعد از ایجاد فضای نامناسبی برای رقابت تمام عیار انتخاباتی، آقای رئیسی راهی ساختمان پاستور شد.
وی تصریح کرد: حالا انتظار می‌رفت با این همه ایجاد هزینه و کاهش مشارکت حداقل بتوانیم دستاوردهایی در زمینه کارآمدی و رضایت نسبی مردم در تحقق وعده‌هایی که روی زمین مانده به دست بیاوریم. فکر کنم اگر هر منتقد منصفی بخواهد نگاهی به عملکرد دولت و عمل به وعده‌ها بیاندازد، دولت آقای رئیسی نتوانسته با پرداخت هزینه‌های کلان، رضایت عمومی جامعه را در تحقق شاخص‌های مورد نظر به دست بیاورد و حتی به نظر می‌رسد، امروز بخش قابل توجهی از کسانی که بر اساس برخی از باورهایشان به آقای رئیسی رای دادند، از عملکرد دولت راضی نباشند.
حق شناس در پاسخ به این سوال که چالش‌های دولت در سالهای باقی مانده چه خواهد بود و چه راهکاری برای حل این چالش‌ها وجود دارد، گفت: یکی از مشکلات جدی ما بحران اعتماد است. متاسفانه در داستان سیل اخیر مشاهده می‌کنید که جامعه در این روزها به علت بی‌اعتمادی که به دستگاه‌های دولتی و عمومی پیدا کرده خیلی عملکرد دولت را باور ندارد. این موضوع به هیچ وجه بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه قابل پذیرش نیست و در این بخش به میزانی که فاصله میان مردم، حاکمیت و دولت ایجاد شده که نتیجه تلاش‌های یکدست سازی بود که امروزه پاسخ درستی ندادیم. متاسفانه علیرغم هشدارهای جدی که دلسوزان در آن زمان دادند که نباید وارد این مسیر شویم، اما گوش شنوایی برای این ماجرا نبود.
وی افزود: از طرف دیگر بحران ناکارآمدی مانند انتخاب وزیرانی که از ناتوانی، عدم تخصص و تجربه رنج می‌برند، خود را به شبیه‌ترین شکل ممکن نشان می‌دهد. هرچند که بعد از یک سال، کابینه دولت رو به ترمیم است. امروز، مجلسی که به دولت رای بالایی داد، صدایش درآمده و چندین تن از وزرا را در نوبت استیضاح قرار داده است اما به دلیل ملاحظات هیئت رئیسه مجلس، این استیضاح‌ها اعلام وصول نشده است.
این فعال سیاسی تصریح کرد: یکی دیگر از چالش‌های موجود، عدم توجه به خواسته‌ها و اولویت‌های عموم مردم در زمینه مسائل اقتصادی بوده که خیلی از وعده‌ها محقق نشده است. به طور مثال دولت گفت هر سال یک میلیون مسکن می‌سازد حالا که یک سال از عمر دولت گذشته باید گزارش دهند که آیا توانستند از یک میلیون مسکن حداقل ده هزار واحد را تحویل دهند یا خیر.
وی در ادامه افزود: این موارد نشان می‌دهد که شعارهای داده شده دور از واقعیت‌های میدانی بوده و کسی که این شعارها را داده شناخت کافی از فضای اجرایی کشور ندارد. از طرف دیگر دولت وعده داده بود که یک میلیون شغل ایجاد خواهد کرد یا وزیر کار سابق اعلام کرده بود با یک میلیون تومان هم می‌شود شغل ایجاد کرد در حالی که امروز تعداد بسیار زیادی بیکار به جامعه تحویل داده شده است.
این فعال سیاسی گفت: در حوزه روابط بین‌الملل مشاهده می‌کنیم که موضوع برجام همچنان سردرگم بوده و حتی نمایندگان مجلس هیچ اطلاعی از مذاکرات ندارد. به نظر این مواردی است که امروز تبدیل به چالشی برای دولت سیزدهم تبدیل شده و حال عمومی کشور نیز بهتر نشده و ما شاهد گلایه عمومی، بی‌اعتمادی به برخی مسئولین هستیم که این موارد ناشی از عدم تحقق وعده‌هاست که عدم رضایت عمومی را کاملا نشان می‌دهد.
حق شناس در پاسخ به این سوال که با توجه به آنکه یکی از وزرای دولت سیزدهم استعفا داده و مجلس تعدادی از وزرا را به دلیل ناکارآمدی به یک قدمی استیضاح رسانده آیا کابینه آقای رئیسی دستخوش تغییرات جدی خواهد شد یا خیر گفت: اگر آقای رئیسی نخواهد به ضعف همکارانش در دولت توجه کند، خیلی زودتر از آنچه که خود انتظار دارد با بحران اعتماد و گلایه مردم مواجه خواهد شد. فکر می‌کنم امروز هم برای تغییر وزرا دیر شده و این همه مماشات مجلس با دولتی که خود را سریع و انقلابی می‌دانست صحیح نیست.
تشدید بحران بی‌اعتمادی به بورس
در شرایطی که تمایل به سرمایه‌گذاری در بورس روزبه‌روز در حال کاهش است، توجه صاحبان نقدینگی بار دیگر به بازارهایی که به‌طور سنتی مورد توجه ایرانیان بوده، یعنی بازارهای املاک و طلا جلب شده است. محاسبات همشهری هم نشان می‌دهد؛ شدت خروج نقدینگی در روزهای اخیر به اوج خود رسیده، به حدی که میانگین ارزش معاملات خرد سهام، از ابتدای آذرماه جاری نسبت به تابستان امسال، 4هزار و700میلیارد تومان افت کرده است.
450روز از آغاز روند نزولی بورس می‌گذرد و از 19مرداد1399 به این‌سو شاخص بورس 35درصد افت کرده است. با این حال در همین مدت قیمت هر دلار آمریکا 40درصد، یورو 35درصد و سکه 28درصد رشد کرده است. میانگین قیمت مسکن در پایتخت هم از پاییز پارسال به این‌سو طبق روایت بانک مرکزی 20درصد و طبق داده‌های مرکز آمار 50درصد رشد را شاهد بوده است.
تشدید بحران بی‌اعتمادی به بورس، واکنش مقامات بسیاری را به‌دنبال داشته است. در تازه‌ترین رویداد دیروز غلامحسین محسنی‌اژه‌ای، رئیس قوه قضاییه خواستار رسیدگی به اوضاع بورس شد و گفت: در حوزه بورس اگر تخلف و جرمی صورت گرفته است به هیچ وجه قابل بخشش و اغماض نیست. قرائن و شواهد اینگونه حکایت می‌کند که یک روال عادی و متعارف در بورس رقم نمی‌خورد، بنابراین بار دیگر رسیدگی به این موضوع را درخواست می‌کنم. به‌گفته او در موضوع بورس باید کار، هم‌افزایی و همکاری همه‌جانبه انجام شود و به صرف گزارش گرفتن اکتفا نشود.
کاهش شدید حجم سرمایه‌گذاری
آمارها نشان می‌دهد ارزش کل معاملات بازار سرمایه در سال‌جاری نسبت به روزهای اوج بازار در سال گذشته 20هزار میلیارد تومان کاهش یافته و به سطح 5 تا 7هزار میلیارد تومان رسیده است اما نکته حائز اهمیت کاهش شدید ارزش معاملات خرد است که نشان‌دهنده میزان سرمایه‌گذاری سهامداران خرد در بورس چقدر است طبق آمارهای موجود سطح معاملات خرد در سال‌جاری به‌طور میانگین نسبت به سال قبل تا 15هزار میلیارد تومان افت کرده است و این روند نزولی که بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه به فرار گسترده سهامداران خرد منجر شده، هر روز بیشتر می‌شود، به‌طوری که ظرف چند روز گذشته سطح معاملات خرد به پایین‌ترین حد در 2سال گذشته رسیده است.
از ابتدای آذرماه ارزش معاملات خرد به قدری کاهش یافته که طبق آمار سطح معاملات خرد 4هزار و700میلیارد تومان، بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه پایین‌تر از میزان معاملات انجام شده در تابستان امسال است. میانگین ارزش روزانه معاملات خرد از ابتدای آذرماه به 3هزار و300میلیارد تومان رسیده است. در تابستان امسال میانگین ارزش روزانه معاملات در حدود 8هزار میلیارد تومان بود. این ارقام به خوبی نشان می‌دهد اعتماد سرمایه‌گذاران خرد به بورس به‌شدت کاهش یافته و همین موضوع به خروج گسترده نقدینگی از بازار سهام منجر شده است. محاسبات همشهری نشان می‌دهد از ابتدای امسال تاکنون 200هزار میلیارد تومان نقدینگی سهامداران خرد تحت‌تأثیر همین کاهش اعتماد به بازار سهام از بورس خارج شده است.
نظر سنجی میدانی
صرف‌نظر از آمارها نتایج نظرسنجی‌های میدانی نیز نشان می‌دهد: صاحبان نقدینگی دیگر مانند پارسال حاضر به سرمایه‌گذاری در بورس نیستند و اعتمادشان به بورس سلب شده است. آنطور که مرکز افکارسنجی ایسپا برآورد کرده؛ هم‌اکنون فقط 1.2درصد ایرانی‌ها حاضرند دوباره در بورس سرمایه‌گذاری کنند.
در طرح سنجش نگرش مردم ایران به وضع اقتصادی کشور، با جامعه آماری شهروندان بالای ۱۸سال کل کشور و تعداد نمونه ۱۶۱۲نفر، که به شیوه مصاحبه تلفنی در آبان۱۴۰۰ اجرا شده، در سؤالی از مشارکت‌کنندگان درنظرسنجی پرسیده شده است: اگر مبلغی پول در اختیار داشته باشید ترجیح می‌دهید در کجا سرمایه‌گذاری کنید؟
36.8درصد پاسخ دهنده‌ها گفته‌اند، اگر پس‌اندازی داشته باشند ترجیح می‌دهند آن را در بازار زمین و مسکن سرمایه‌گذاری کنند و 9.6درصد اعلام کرده اند؛ با پس‌اندازهایشان سکه و طلا می‌خرند. همچنین به‌گفته 3.1درصد افراد بهترین نوع سرمایه‌گذاری ارزهای دیجیتال است و 1.3درصد هم اولویت را به خرید دلار داده‌اند. 22.8درصد پاسخ‌دهنده‌ها نیز اشتغال و کارآفرینی را انتخاب کرده‌اند.
این آمارهای میدانی تأیید می‌کند تمایل به سرمایه‌گذاری در بورس به شکل قابل‌توجهی کاهش یافته است. سال گذشته تمایل به سرمایه‌گذاری در بورس به حدی افزایش یافته بود که جمعیت سهامداران، با احتساب مشمولان سهام عدالت، ظرف چند‌ماه به مرز 60میلیون نفر رسید اما نزول مداوم شاخص‌های بورس صدمه بزرگی به اعتماد سرمایه‌گذاران وارد کرد و به‌نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران زیان‌دیده، حاضر نیستند بار دیگر و به راحتی برای سرمایه‌گذاری وارد بورس شوند.
بازگشت به سرمایه‌گذاری سنتی
آمارها نشان می‌دهد کاهش تمایل به سرمایه‌گذاری در بورس به انحراف نقدینگی به سمت سایر بازارها و افزایش تمایل به سرمایه‌گذاری در بازارهای سنتی منجر شده است. هرچند آمار دقیقی از میزان ورود نقدینگی به سایر بازارهای رقیب وجود ندارد اما مروری بر میزان رشد قیمت‌ها در سایر بازار دارایی‌ها نشان می‌دهد؛ حجم بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه تقاضا در این بازارها به‌دنبال نزول بورس افزایش یافته است این اطلاعات نشان می‌دهد؛ از زمانی که خروج نقدینگی از بورس شتاب گرفته قیمت هر مثقال طلای آب‌شده و هر گرم طلای 18عیار 22.37درصد و قیمت دلار 22.62درصد رشد کرده است. این اطلاعات بیانگر آن است که حجم تقاضا در بازارهای سنتی مطابق سالهای قبل افزایش یافته و احتمالا بخشی از نقدینگی خارج شده از بورس به غیراز بازار رمز ارزها، راهی این بازارها شده است.
با نخستین بحران انرژی جهانی واقعی روبرو هستیم
مدیر آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) اعلام کرد محدود شدن عرضه بازارهای گاز طبیعی مایع (LNG) و کاهش عرضه تولیدکنندگان بزرگ نفت، دنیا را در میانه نخستین بحران انرژی جهانی واقعی قرار داده است.
به گزارش شهر بورس، فاتح بیرول در کنفرانس هفته انرژی بین المللی سنگاپور اظهار کرد: رشد واردات LNG به اروپا در بحبوحه بحران اوکراین و احتمال بهبود تقاضای چین برای این سوخت، بازار را دچار محدودیت عرضه می‌کند، در حالی که تنها ۲۰ میلیارد متر مکعب ظرفیت جدید LNG سال آینده وارد بازار خواهد شد.
براساس گزارش کالاخبر، مدیر آژانس بین‌المللی انرژی اظهار کرد: همزمان، تصمیم اخیر اوپک پلاس برای کاهش تولید به میزان دو میلیون بشکه در روز، تصمیم پرریسکی است زیرا این آژانس انتظار دارد تقاضای جهانی برای نفت امسال دو میلیون بشکه در روز رشد کند. این تصمیم به خصوص از این جهت پرریسک است که اقتصادهای متعددی در سراسر جهان در آستانه سقوط به ورطه رکود قرار دارند و اگر ما درباره رکود جهانی صحبت می‌کنیم، از نظر من این تصمیم واقعا مایه تاسف است.
بیشتر بخوانید: اثر منفی نرخ سود بانک‌ها، قیمت‌گذاری دستوری و سیاستگذاری حامل‌های انرژی بر بازار سهام
اما بیرول خاطرنشان کرد: بحران انرژی فعلی می‌تواند با تسریع روند گذار به سوی منابع انرژی پاک و تشکیل سیستم انرژی پایدار و مطمئن، نقطه عطفی در تاریخ انرژی باشد. امنیت انرژی، عامل شماره یک تاثیرگذار در گذار انرژی است زیرا کشورها، فناوری‌های انرژی و تجدیدپذیرها را به عنوان یک راه‌کار می‌بینند.
بیرول گفت: آژانس بین‌المللی انرژی انتظار دارد نیروی تجدیدپذیر در سال ۲۰۲۲ به میزان ۴۰۰ گیگاوات افزایش پیدا کند که ۲۰ درصد رشد نسبت به سال گذشته را نشان می‌دهد.
بر اساس گزارش رویترز، مدیر آژانس بین‌المللی انرژی در بخش دیگری از اظهاراتش، اعلام کرد جهان با وجود سقف قیمت، همچنان نیاز دارد نفت روسیه وارد بازار شود و جریان نفت ۸۰ تا ۹۰ درصدی، سطح دلگرم کننده برای تامین تقاضا خواهد بود. جزئیات سقف قیمت همچنان به کار بیشتری نیاز دارد و این سقف برای محدود کردن درآمد نفتی روسیه در واکنش به حمله نظامی مسکو به اوکراین، طراحی شده است.
دیدگاه شما